O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi jizzax politexnika instituti

12-Amaliy mashg’ulot
Mavzu: Elektrod jarayonlari kinetikasi. Diffuziyon va elektrokimyoviy o`ta kuchlanish
Namunaviy misol va masalalar
1- misol. HBr, CaCl₂, Na₂SO₄, AlCl₃ va Na₃PO₄ larning 0,1 molyalь eritmalari ion kuchlarini hisoblab, bir-biri bilan taqqoslang.
Berilgan: m=0,1 molyalь.
Yechimi: J_HBr= ( m₁z₁² + m₂z₂² +…+ m_kzk²) = dan ion kuchlarini hisoblang.
J_HBr= ( m₁z₁² )= ( 0.1×1² + 0.1×1² ) = 0.1
J = (0.1×2²+0.2×1²) = 0.3
J = (0.2×1² + 0.1×2² )=0.3
J = (0.2×3×3²+ 0.3×1²)=0.6
J = (0.3×1²+ 0.1×3²)=0.6
2-misol. Debay va Gyukkel formulasidan foydalanib, 0,001 CuCl₂ eritmasidagi ionlar aktivligi va ularning o‘rtacha aktivlik koeffitsientini aniqlang, a=0,5117.
Berilgan: m=0.001 ; a=0,5117
Noma’lum: a=? =? J=?
Yechimi: 1) CuCl₂ eritmasidagi ionlar kuchi (42.V) formuladan hisoblanadi:
J= ×(0.001×2² + 0.002×1²) = 0.003

2. 
   (43.V) formuladan ionlarnning aktivlik koeffitsienti aniqlanadi:
   

lg ₂₊=-A × z₊ × z_ = -0.5117×2×1×
_ = 0.879

2. 
   (36.V) formuladan ionlarning o‘rtacha aktivligi hisoblanadi:
   

= m =0.879×0.001=0.879×10^-3
Masalalar.
1. Quyidagi jadval ma’lumotlaridan foydalanib:

Elektrolit	Eritmaning molyal konsentratsiyasi	O‘rtacha aktivlik koeffitsienti
a) KCl	0,2	0,718
b) NaNO3	0.05	0.82
v) ZnSO4	0.01	0.387
g) BaCl2	0.1	0.500
d) Na2SO4	0.5	0.266

tuz molekulalarining aktivligi va ionlarning o‘rtacha aktivligini aniqlang.

2. Quyidagi 1000 g suvda eritilgan tuzlarning mol konsentratsiyalari berilgan; har qaysi eritmaning ion kuchini aniqlang.
a) 0,01 mol NaCl; 0,2 mol BaCl₂; 0,05 mol Al(NO₃)₃
b) 0,1 mol KNO₃; 0,01 mol K₂SO₄ ; 0,02 mol FeCl₃
v) 0,05 mol CuSO₄; 0,01 mol AlCl₃; 0,2 mol Na₂SO₄
g) 0,002 mol Zn(NO₃)₂ ; 0,05 molNaNO₃; 0,001 mol Al₂(SO₄)₃
3. 0,05 M BaCl₂ eritmasining ion kuchini hisoblang. KCl eritmasining ion kuchi BaCl₂ nikidek bo‘lishi uchun uning konsentratsiyasi qanday bo‘lishi kerak degan savolga javob bering.
4. 0,01 mol NaCl; 0,01 mol CuCl₂ va 0,002 mol ZnSO₄ tuzlarining 1000 g suvdagi eritmasi berilgan, shu eritmalardagi Na⁺ ionining aktivligi va aktivlik koeffitsientini toping.
5. 0,02 M BaCl₂; 0,001 M Al₂(SO₄)₃ va 0,005 M H₃PO₄ eritmalardagi ionlar aktivligini 9- jadval ma’lumotlaridan foydalanib aniqlang.
6. 1000 g suvda 0,001 mol K₂SO₄ va 0,002 mol MgSO₄ eritilgan. Debay va Gyukkelь formulasidagi a=0,5117 bo‘lsa, kaliy sulfat tuzi molekulalarining o‘rtacha aktivlik koeffitsienti qanday?
7. 100 g suvda Ca(OH)₂ ning eruvchanligi 0,165 g ga teng. Aktivlik koeffitsentini qiymatining 9 – jadvaldan topib, Ca(OH)₂ ning eruvchanlik ko‘paytmasini aniqlang.
8. Ag₃PO₄ ni 0,1 M konsentratsiyali Mg(NO₃)₂ eritmasida eritilsa Ag₃PO₄ ning eruvchanligi toza suvdagiga nisbatan necha marta ortadi?
9. BaSO₄ ning eruvchanlik ko‘paytmasi 1,1  10^-10 ga teng. BaSO₄ ning:
a) toza suvdagi; b) 0,01 M konsentratsiyali KCl eritmasidagi; v) 0,01 M konsentratsiyali BaCl₂ eritmasidagi eruvchanliklarini aniqlang. Olingan natijalarni 9 – jadval ma’lumotlari bilan taqqoslang.

10. 
    Ag₂CrO₄ ning suvdagi eruvchanligi 1,3 × 10 ^–4 moll bo‘lsa:
    

a) 0,02 M AgNO₃ va b) 0,05 M KNO₃ eritmasidagi eruvchanliklari qanday? Olingan natijalarni 9 – jadval ma’lumotlari bilan taqqoslang.