Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi jizzax davlat pedagogika instituti begbutayev a. E., Yusupov r. M

Prezentatsiya bosqichi
(Presentation, презентативный уровен) yoki 
axborotni tanishtirish bosqichi, bu bos qichda axborotni aniqlanadi va axborot 
formatini koʻrinish sintaksisini tarmoqqa qulay ravishda oʻzgartiradi, yaʻni 
tarjimon vazifasini bajaradi. Shu yerda axborot shifrlanadi va dishifratsiyalanadi, 
lozim boʻlgan taqdirda ularni zichlashtiriladi.

Aloqa oʻtqazish vaqtini boshqarish bosqichi
(Session, сеансовый 
уровень) aloqa oʻtkazish vaqtini boshqaradi (yaʻni aloqani oʻrnatadi, tasdiqlaydi
va tamomlaydi). Bu bosqichda abonentlarni mantiqiy nomlarini tanish, ularga 
bogʻlanish huquqini nazorat qilish vazifalari ham bajariladi.

Transport bosqichi 
(Transport
)
paketni xatosiz va yoʻqotmasdan, kerakli 

---

92 
ketma-ketlikda yetkazib berishni amalga oshiradi. Shu yerda yana uzatilayotgan 
axborotlarni paketga joylash uchun bloklarga taqsimlanadi va qabul qilingan 
axborotni qayta tiklanadi.

Tarmoq bosqichi
(Network, сетевой уровень) bu bosqich paketlarni 
manzillash, mantiqiy nomlarni jismoniy tarmoq manziliga oʻzgartirish, teskariga 
ham va shuningdek, paketni kerakli abonentga joʻnatish yoʻnalishini tanlashga 
(agarda tarmoqda bir necha yoʻnalish mavjud boʻlsa) javobgar.

Kanal bosqichi 
yoki uzatish yoʻlini boshqarish bosqichi (data link), bu
bosqich standart koʻrinishdagi paket tuzishga boshlash hamda tamom boʻlishni 
boshqarish maydonini paket tarkibiga joylashishiga javobgardir. Shu yerda yana 
tarmoq bogʻlanish, uzatishdagi xatoliklarni aniqlash va yana qabul qilish 
qurilmasiga xato- uzatilgan paketlarni qaytatdan uzatishni boshqarish amalga 
oshiriladi.

Jismoniy bosqich
(Physical, физический уровень) – bu modelni eng quyi 
bosqichi boʻlib, uzatilayotgan axborotni signal kattaligiga kodlashtiradi, uzatish 
muhitiga qabul qilishni va teskari kodlashni amalga oshirishga javob beradi. Shu 
yerda yana ulanish moslamalariga, razʻemlarga, elektr boʻyicha moslashtirish va 
yerga ulanish hamda toʻsiqlardan himoya qilish va hokazolarga talablar aniqlanadi. 
Modelni quyi ikki bosqichining (1 va 2) vazifasini odatda qurilmalar bajaradi (2 
bosqich vazifasini bir qismini tarmoq adapterining dasturiy drayveri bajaradi). 
Aynan shu bosqichlarda tarmoq topologiyasi, uzatish tezligi, axborot alma shishni 
boshqarish usuli va paket formati (oʻlchami) yaʻni tarmoq turiga toʻgʻri taalluqli 
koʻrsatkichlar aniqlanadi (Ethernet, Token-Ring, FDDI). Yuqori bosqichlar 
toʻgʻridan-toʻgʻri biror aniq qurilma bilan ishlamaydi, vaholangki 3,4 va 5 
bosqichlar qurilma xususiyatlarini hisobga olishlari mumkin. 6 va 7 bosqichlar 
umuman qurilmalarga hech qanday aloqasi yoʻq. Tarmoq qurilmalaridan birini 
boshqa birorta qurilma bilan oʻzgartirilgan taqdirda ham ular buni hech vaqt 
sezmaydi. 2-bosqichda (kanal bosqichi) ikkita bosqich osti ajratiladi. 
