O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi jizzax politexnika instituti

2. Insonlarning iqtisodiy fikrlash tarzi

Iqtisodiy fikrlash tarzi 1. Odamlar tanlaydilar. Hamma kim bo‘lishi, nima ish qilishi, qaerda yashashidan qat‘iy nazar cheklanganlik muammosiga duch keladi. Shuning uchun tanlash va qaror qabul qilishga majbur. 2. Tanlov xarajatlar bilan bog‘liq. Odamlar muqobil variantlar orasidan eng yuqori naf keltiradigan yoki eng kam xarajat talab qiladigan variantlarni tanlashadi. 3. Rag‘batlantirish(stimullar)ga qanday tarzda e’tibor qilishlari, qanday munosabatda bo‘lishlarini oldindan aytish mumkin. Stimullar turli-tuman, jumladan pul shaklida yoki jismoniy qoniqish tarzida ham bo‘lishi mumkin. 4. Iqtisodiy tizimlar yaratiladi. U o‘z navbatida individual tanlov stimullariga ta‘sir ko‘rsatadi. Har doim biron bir kishi u yoki bu muqobil variantni cheklovchi, u yoki bu tanlovni afzal ko‘rar ekan, yoki qo‘shimcha muqobil variantni hosil qilar ekan, boshqalar uchun stimul o‘zgaradi. Har safar qonun yoki tartib o‘zgarganda muqobil variantlar cheklanadi yoki stimullar o‘zgaradi. 5. Ixtiyoriy ayirboshlashda qatnashganlar doimo yutishadi. Har safar ikki va undan ortiq kishi ayirboshlashni amalga oshirar ekan, har bir kishi o‘zi uchun kamroq qadrlanadigan yoki unchalik zarur bo‘lmagan narsani qadrlanadigan, zarur narsaga almashtiradi. Natijada ayirboshlash har ikki tomon uchun qo‘shimcha qadr-qimmat yaratadi. Shunday tarzda butun iqtisodiyotda ham ayirboshlash har ikki tomon uchun manfaatli bo‘ladi 6. Tanlov kelajakda namoyon bo‘ladigan ma‘lum bir oqibatga olib keladi. Tanlash natijasida ko‘zlangan maqsadga yetish mumkin. Lekin kelajakda u qanday oqibatga olib keladi, buni baholash qiyin. Shuning uchun juda ko‘p qarorlar tavakkal bo‘lib, ularda ma‘lum darajada xatar mujassamlangan. Shuning uchun ham tanlash risk qilishdir.

Savol: Nimа sаbаbdаn biz birоn tаklif vа tаvsiya bеrаr ekаnmiz, оdаmlаrning ungа qаndаy rеаktsiya qilishlаrini оldindаn аytishimiz mumkinligi sаbаbi nimаdа? Аynаn оdаmlаr biz kutgаnimizdеk хаrаkаt qilishlаrigа nimа undаydi? Bu еrdа qаndаy qоunlаr аmаl kilаdi? Biz nimаgа аsоslаnib tаklif, tаvsiya ishlаb chiqаmiz? Fikringizni аyting vа аsоslаng.