O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi issn 2181-4732

 
Innovatsion texnologiyalar №1 (29) 2018 y.
58 
TA’LIM VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI/ ОБРАЗОВАНИЕ И 
ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ
 
тизим деб қараб ва унга термодинамиканинг иккинчи бош қонунини татбиқ этиб, улар 
маълум вақтдан кейин осмон жисмлари орасидаги ҳарорат фарқлари йўқолади ва бутун 
коинот ҳарорат бирдай бўлаган ҳолатга, яъни “иссиқлик ўлимига” келиб қўшилиши керак, 
деган хулоса чиқардилар. 
Олимлар ўз вақтида “иссиқлик ўлими” назариясининг моҳиятини очиб, уни илмий 
жиҳатидан асоссиз эканлигини исботладилар. “Иссиқлик ўлими” ҳақидаги хулосанинг 
асоссизлигига сабаб иккинчи бош қонуннинг бутун коинотга тадбиқ қилинишидир. 
Термодинамиканинг иккинчи бош қонуни вақт ва фазо масштаблари бутун коинот 
эволюциянинг масштабларидан анча кичик бўлган вақт ва фазо масштабларида 
кузатиладиган қайтмас жараён тушунчаси билан боғлиқдир. Иккинчи бош қонунини бутун 
коинотга ва чексиз катта вақт оралиқларига умумлаштириш хатодир.
Энтропиянинг абсолют қийматларини аниқлаш учун ҳеч бўлмаганда қндайдир битта 
ҳарорат учун энтропиянинг абсолют қийматларини билиш керак бўлади. Энтропиянинг 
бундай қийматини немис физиги Нернест аниқлаган ва у термодинамиканинг учинчи қонуни 
ҳам деб юритилди.
Термодинамиканинг III қонунига асосан Нернест теоремасига кўра ҳар қандай 
термодинамик тизимнинг ёки жисмнинг абсолют ҳарорати нолга яқинлашганда унинг 
энтропияси ҳам нолга интилади: 
0
0



S
im
T

. 
Энтропиянинг физик маъносини машҳур физик Л.Больцман тушунтирди ва қуйидаги 
формулани тавсия қилди: 
nW
k
S


. 
Бу ерда; 

S
энтропия; 

k
Больцман доимийси; 

W
термодинамик эҳтимоллик. 
nW
k
S


макрофизика билан микрофизикани бир–бирига боғлайди ва эҳтимолликка физик 
талқин беради. 
Шундан хулоса қилиш мумкинки, ҳарорат кўпгина асосий функциялар учун бир 
қийматли параметр бўлиб ҳисобланади.