O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Umumiy tortish kuchi va quvvatni aniqlash. Uzluksiz harakatlanuvchi transport vositalarining umumiy tortish kuchini (to‘liq qarshiligini) aniqlashda «lentaning o’ralish kontur bo‘yicha» yoki «nuqtalar bo‘yicha» hisoblash metodi deb atalmish metoddan foydalanish qulaydir. Buning uchun transport vositasi (masalan, konveyer)ning umumiy prinsipial sxemasi (1.9 -rasm) chiziladi va tortish organining butun konturi birin-ketin to‘g‘ri



1.9-rasm. Konveyer prinsipial sxemasi

chiziqli va egri chiziqli uchastkalarga ajratiladi hamda bu uchastkalarning tutash nuqtalari raqamlanadi. Konturni bu nuqtalar bo‘yicha ketma-ket aylanib o‘tib yuritmaga kelayotgan va undan qochayotgan shoxobchalarning tarangligi aniqlanadi va ularning qiymatlariga qarab umumiy tortish kuchi topiladi.

Konturni aylanib o‘tish, odatda, tortish organini yurituvchi blokdan qochish nuqtasidan yoki qurilma tortish organining tarangligi eng kichik bo‘lgan nuqtadan (agar bu nuqtalar bir-biriga to‘g‘ri kelmasa) boshlanadi. Bunda taranglovchi qurilma orqali hosil bo‘ladigan boshlang‘ich (dastlabki) taranglik transport vositasining turiga qarab quyida keltiriladigan talablarga mos ravishda tanlanadi.
Konturning boshqa hamma nuqtalaridagi taranglikni aniqlashda hisoblashning quyidagi umumiy qoidasiga rioya qilish maqsadga muvofiqdir:
tortish organi harakatining yo‘nalishi bo‘yicha aylanib o‘tishda uning har bir Keyingi nuqtadagi tarangligi ilgarigi nuqtadagi taranglikning va bu nuqtalar oralig‘idagi uchastka qarshilik kuchining yig‘indisiga teng, ya’ni
, (1.23)
bu yerda: va - va i-1 nuqtalardagi taranglik, N;
- bu nuqtalar oralig‘idagi uchastkaning qarshilik kuchi, N.

(1.23) ifodani 1.9-rasmga tadbiq etsak quyidagilarga ega bo‘lamiz:

S₁ – transport vositasining turiga qarab tanlanadi;
; (1.24)
; (1.25)
. (1.26)

Tortish kuchining qiymati (W₀) tortish organining yuritmaga kelish va undan qochish nuqtalaridagi tarangliklarning ayirmasiga teng bo‘ladi, ya’ni

, N (1.27)
Umumiy holda
, (1.28)
yoki yurituvchi blokdagi qarshilik kuchini hisobga olsak
(1.29)
Transport qurilmasi yuritkichining kerakli quvvati quyidagi ifoda bo‘yicha aniqlanadi:
(1.30)
bu yerda: - yuritgich uzatma mexanizmining f.i.k., yurituvchi o‘qdagi nobudgarchilik hisobga olinganda = 0,75÷0,85 qabul qilish mumkin.
Yuritgich quvvatining aniqlangan qiymati
(1.31)
bu yerda: = 1,1÷1,2 – quvvat zaxirasi (yoki rezervi) koeffitsienti. N_a ning qiymatiga qarab standart quvvatli elektr yuritkich qabul qilinadi va uni nominal quvvatli (N_nom) yuritkich deyiladi:
bo‘ladi.