O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti

Vagonchaning o‘ziyurar xarakati. Agar vagoncha qiya yo‘lda pastga qarab harakatlanayotgan bo‘lsa, unga ta’sir etuvchi kuchlar quyidagicha bo‘ladi
, n (1.13)
qiyaligi bo‘lsa, Rv=0, bo‘ladi va vagoncha o‘zgarmas tezlik bilan xarakat qiladi.
Agar bo‘lsa, vagoncha tezlanuvchan (J), bo‘lsa sekinlanuvchan (-j) xarakat qilib uning tezlanishi (sekinlanishi) quyidagi shartdan topiladi.
(1.14)
bu yerda, masofasi l(m) ga teng bo‘lgan yo‘lda xarakat qilayotgan vagonchaning boshlang‘ich va oxirgi tezliklari, o‘zaro, quyidagi ifoda bilan bog‘lanadi.
, (1.15)
l(m) masofani bosib o‘tishga ketgan vaqt t quyidagicha aniqlanadi.
, (1.16)
tezlanish va vaqtning qiymatlaridan foydalanib, ni topamiz.
, (1.17)
Agar tezlanuvchan xarakat bilan xarakat kilayotgan vagonchaning boshlangich tezligi bo‘lsa, u xolda bo‘ladi.
Agar sekinlanuvchan xarakat bilan xarakat qilayotgan vagonchaning oxirgi tezligi nolga teng bo‘lsa, ( ) u xolda .
Ochiq konlarda ishlatiluvchi vagonlar.
Yuk tashishga mo‘ljallangan temir yo‘l vagonlari sinflari.
Kar’yerlarda ishlatiladigan vagonlar asosiy ko‘rsatgichlari bo‘yicha quyidagicha bo‘linadi:

1. 
   ishlatilish sharti bo‘yicha – umumfoydalanish va sanoat transportida; konstruksiyasi va gabaritlari faqat sanoat yo‘llarida yopiq konturda ishlatishga muljallangan;
   
2. 
   kuzovining tuzilishi bo‘yicha – yopiq vagonlar, yarim vagonlar, platformalar, sisternalar va maxsus ishlarga mo‘ljallangan vagonlar;
   
3. 
   harakatlanish usuli bo‘yicha – lokomotivlar yordamida harakatlanuvchi yoki o‘zining tortuvchi dvigateli orqali harakatlanuvchi (motorli vagonlar) vagonlar;
   
4. 
   o‘qlari soni bo‘yicha – ikki, to‘rt, Olti va sakkiz o‘qli; to‘rt va ko‘p o‘qli bo‘lsa vagonlarning yuruvchi qismi buriluvchi telejkalar tarzda ishlab chiqariladi. Bunda har bir telejkada ikkita yoki uchta o‘q bo‘ladi;
   

Kar’yerlarda eng ko‘p ishlatiladigan vagonlar – yarim vagonlar bo‘lib, ularni yuklash va yuk tushirish juda qulay.
‑jadval

Vagon turi	Yuk ko‘tarish qobiliyati, t	Tarasi, t	Tara koeffitsiyenti	Kuzovi xajmi, м^3	Ulagichlari bilan birgalikdagi uzunligi, mm	O‘qlaridan relsga tushadigan yuklama, t
Gondollar 6 o‘qli 4 o‘qli	93 60	31.5 23.2	0.399 0.387	107 65	16400 14410	20,75 20,80
Xopperlar 4 o‘qli 2 o‘qli	50 25	21 12.2	0.42 0.43	59.34 26	10030 7140	17.75 18.6
Platformalar 4 o‘qli 2 o‘qli	60 20	22 9.2	0.366 0.41	1573 1461	14194 10424	20.5 14.6