O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

ZAMONAVIY ELEKTRON QURILMALAR ISHONCHLILIGINI OSHIRISH VA TA’MINLASH USULLARI.


Reja:

1. 
   Zamonaviy elektron qurilmalarni yig‘ishda ishonchlilikni oshirish va
   

ta’minlash usullari.

2. 
   Zamonaviy elektron qurilmalarni ishlab chiqarishda ishonchlilikni oshirish va ta’minlash usullari.
   
3. 
   Zamonaviy elektron qurilmalarni saqlashda va foydalanishda ishonchlilikni oshirish va ta’minlash usullari.
   

Tayanch so‘z va iboralar: yig‘ish, optimal ko‘rinish, materiallarni tanlash, himoya qatlamlar, rejimlar, tashqi omillar, ishlab chiqarish, texnik jarayonni buzilishi, aniqlik, nazorat, avtomatlash, saqlash, foydalanish, tekshirish, tashkillash darajasi.

1. 
   Zamonaviy elektron qurilmalarni yig‘ishda ishonchlilikni oshirish va ta’minlash usullari.
   

Elementlar va komponentlar ishonchliligini saqlash hamda oshirish tadbirlari ularni loyixalashtirish, ishlab chiqarish, saqlash va elektron qurilmalar tarkibida ishlatish vaqtida amalga oshiriladi. Umuman elektron texnika ishonchliligi darajasi loyixalashtirish va ishlab chiqarish jarayonida amalga oshadi. Ishlatish davridagi ba’zi tadbirlarni qo‘llash orqali elektron qurilmalar ishonchliligini nafaqat ishlab chiqarishdagi darajasida ushlab turish, balki ishonchliligini oshirish ham mumkin. Bunday ishonchlilikka avvalo, doimiy ravishda buziladigan elementlarga qo‘shimchalar kiritish orqali erishiladi.

Elementlar va komponentlar loyixalashtirishda ishonchlilik har xil yo‘llar bilan ta’mnlanadi.
Bu yo‘llarga quyidagilar kiradi:

• 
  mahsulotni optimal ko‘rinishlarini tanlash;
  
• 
  mahsulotga ishlatiladigan materiallarni to‘g‘ri tanlash;
  
• 
  effektiv ximoya ko‘rsatkichlaridan foydalanish;
  
• 
  maxsulot konstruksiyasining texnologikli;
  
• 
  elementlarni ishlatish sharoitida ularni qanday tayyorlanganligini xisobga olish;
  
• 
  elektr sxemalarni yaratishda elementlar ko‘rsatkichlarini xisobga olish;
  
• 
  elementlar ishlashda elektr va issiqlik rejimlarini yengillashtirish ko‘rinishini yaratish;
  
• 
  elektron texnika elementlardan foydalanish vaqtida yuqori va past xaroratlardan, namlikdan, tebranishlar va boshqa ta’sirlardan ximoyaqilish.
  

Elektron tizimlarni talab etilgan darajada ishonchlilik ko‘rsatkichlarini ta’minlash nafaqat loyixalashtirish davrida balki ishlatish (foydalanish) davrida ham juda zarur 20. Katta xajmdagi og‘ir mexnatdan qutilish, ishonchlilik ko‘rsatkichlarini sezilarli darajadagi aniqligini oshirish, tezkor xisobini bajarish imkonini “tizimlar ishonchliligini baxolash uchun avtomatlashtirilish” tizimlar paketi tezkor baholash imkonini beradi. AIO‘ ning grafik interfeysini sodda va qulayligi bu sohada mutaxassis bo‘lmagan foydalanuvchilar uchun keng imkoniyatlar yaratib beradi.
Murakkab elektron texnikasni ishonchliligini oshrishi uchun maxsus choralar ko‘rmasdan va ishlatishga to‘g‘ri yondoshmay turib uni effektiv ishlashini ta’minlab bo‘lmaydi. Zamonaviy elektron vositalarini loyixalashtirish texnologiyasida maxsulotni yaratish vaqtida yangi konsepsiyalar usullar va ishonchlilikni ta’minlash vositalarisiz amalga oshirilmaydi.
Ishonchlilik masalalari bilan shug‘ullanuvchi mutaxassilarni ish unumdorligini oshirish uchun “AIO‘ ishonchlilik” dasturi yaratilgan. Bu dasturga ko‘ra radio elektron tizimni loyixalashtirishni xar qaysi pog‘onasida ishonchliligini xisoblash va avvaldan bilish mumkin.
Bundan tashqari dasturda texnik vositalarini ishonchliligi xaqidagi statistik axborotlarni ishlash, analiz qilish va texnik vositalarning ishonchliligini xisoblashning yangi usullarini o‘zlashtirish ko‘zda tutilgan. Radioelektron tizimlarini ishonchliligini baxolash ishlari standartlar va texnik adabiyotlar bilan aniqlangan.
Radioelektron tizimlarini ishonchlilik ko‘rsatkiklarini aniqlash va baxolashda quyidagilarni ajratish mumkin;
- ishonchlilik ko‘rsatkichlarini xisoblash;
- radioelektron tizimlarini monitoringi;
- me’yoriy xujjatlarni tuzish.
Aloxida radioelementlar ishonchlilik ko‘rsatkichlarini xisoblash ishonchlilikning umumiy ma’lumotnomasidan foydalanib amalga oshiriladi 1 yoki Amerika xarbiy standarti MIL – HDBR –217F 2 ga ko‘ra amalga oshiriladi. Xisoblash boshlashdan oldin ishlab chiqarish jarayoni qo‘llanilayotgan texnologiya va ishlab chiqarishdagi ishlash usuli, hamda elementlarni sharoitlari bilan tanishish kerak.
Bloklar kurilmalar va maxsulot ishonchliligi elementlarining umumiy ishonchlilik kursatkichlari orkali xisoblanadi. Bu ma’lumotlar dasturning elektron bazasida yoki texnik xujjatlarda keltirilgan bo‘ladi.

2.