O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universitetining qo‘qon filiali

16-MA’RUZA


ZAXIRALASHTIRLGAN ELEKTRON XISOBLASH TIZMLARI VA APPARATURANI ISHONCHLILIGINI XISOBLASH USULI.


Reja:
1. Majoritar va kombinasiyalangan zaxiralash.
2.EHT va xisoblash tizimlari darajasida zaxirani
tashkil qilish.


Tayanch so‘z va iboralar: mojoritar zaxiralash, zaxira elementlari, kombinasiyalangan zaxira, qurilmalar, EXM darajalari, qurilmalar darajasi, kodlar darajasi, maxsus va boshqariluvchi EXM.


1. Mojoritar va kombinasiyalangan zaxiralash .

Karra darajali zaxiralashning ko‘p uchraydigan xoli bo‘lib mojiotar zaxiralash hisoblanadi, u diskret xarakatli asboblarda ko‘p qo‘llaniladi (17-rasm).

17-rasm. Mojiotor zaxirilash (Ko‘plik bo‘yicha tanlash).


Mojiotar zaxiralashda bitta elament o‘rniga unga o‘xshash uchta element ulanadi, ularni chiqishlari mojiotar a’zosiga M beriladi. Agar bu zaxira guruxi barcha elamentlari buzuq bo‘lmasa, bunda M ni chiqarishiga uchta bir xil signal beriladi va shunday signal M chiqishidan tashqi zanjirga boradi.
Agar uchta zaxira elamentlaridan bittasi ishdan chiqqan bo‘lsa M chiqishiga ikkita bir xil (xaqiqiy) va bitta yolg‘on signal boradi M chiqishidagi signal, uning kirishidagi signallarni ko‘pi Bilan mos keladi, ya’ni moniotor a’zo ko‘plik bo‘yicha tanlash operasiyasini amalga oshiradi.


18-rasm. Kombinasiyalangan zaxira.
Kombinasiyalangan zaxira 18-rasmda yuklangan zaxira (ishini to‘xtamasligi) va yuklanmagan zaxira (im-kda katta yutuqni ta’minlash) afzalliklarini o‘zida jamlovchi zaxira guruxi ko‘satilgan. Ushbu xolatda ikkita element birga ishlovchi guruxni tashkil yetadi (yuklanmagan zaxira) uchinchisi esa yuklanmagan zaxirada bo‘ladi.
Bunday zaxira kombinasiyalangan deyiladi.
E.X.S. Qurilmalarda barcha turdagi tuzilma zaxiralashlar ishlatilishi mumkin (19-rasm).


19-rasm. Murakkab E.X.S . tuzilma zaxiralashni xisobli - mantiqiy sxemasi.


E.X.S. tuzilmasiga ortiqchalikni nazariy kiritish va ishchi rejimlarini optimal yo‘li Bilan har qancha ishonchlik hisoblash sistemasini barpo qilish mumkin. Lekin amaliyotda bu doim xam bajarilmaydi . Barcha zaxiralash turlarini analiz qilgan xolda amaliy xulosa chiqarish kerak bo‘ladi: X.S.larni umumiy yuklangan zaxira yo‘li Bilan yuqori ishlagichini ta’minlash iqtisodiy jixardan amalga oshirib bo‘lmaydi. Eng kata effekti elamentlar bo‘yicha zaxiralash beradi.
Yuklangan va yuklanmagan zaxiralarini o‘zaro taqqoslaganda , barcha teng sharoitlarda yuklanmagan zaxirali sistemadan ishonchliroq.