О‘zbekiston Respublikasi Oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali Energetika va mashinasozlik fakulteti

Partiya detallari soni n=2500.
210 L=70 xomaki yo’nish uchun asosiy vaqt:

min

Toza yo’nish uchun asosiy vaqt:

min

190 L=90 ni xomaki yo’nish uchun asosiy vaqt:

min

Toza yo’nish uchun asosiy vaqt:

min

130 L=160 ni yo’nish uchun asosiy vaqt:

min

Toza yo’nish uchun asosiy vaqt:

min

10,7 teshikni parmalashning asosiy vaqti:

min

М12 rezbani qirqishnng asosiy vaqti:

min

Butun operatsiyaning asosiy vaqti asosiy o’tish vaqtlari yig’indisi sifatida hisoblanadi;

min

Yordamchi vaqt [15] formula bo’yicha hisoblanadi:

,

bu yerda detalni o’rnatish va chiqarish vaqti, 0,27 min;

detalni mahkamlash va ajratish vaqti;
stanokning boshqaruv usuli vaqti;
detalni o’lchash vaqti.
min
min
=0,2min
=0,11
min

Yirik seriyali ishlab chiqarish uchun yordamchi vaqtlarni quyidagi formula bo’yicha hisoblaymiz

,


bu yerda ishlab chiqarish turiga bog’liq koeffitsiyent, 1,85.
min

Оperativ vaqtni [15] formula bo’yicha hisoblaymiz

min
Seriyali ishlab chiqarishda xizmat ko’rsatish va dam olish vaqtlari alohida belgilanmaydi. Bu operativ vaqtni foizlarda belgilaydi
= min

IV. KONSTRUKTORLIK QISMI.
4.1. Detalning ishchi chizmasi.



4.2.Texnologik jixozlarni tanlash.

Texnologik jixozlarni tanlashda kesish rejimi asosida va berilgan aniqlikni taminlash nuqtai nazardan kelib chiqgan xolda amalga oshiriladi:

1. 
   Operatsiya uchun 6T12 vertikal frezalash dastgohi texnik xarakteristikalari.
   

Stol o'lchamlari, mm 320x1250
Stol harakati, mm - 800
- ko'ndalang 320
- vertikal 420
Shpindel boshining uzunlamasına tekislikdagi burilish burchagi, ± 45 daraja
Asosiy shpindel tezligi, rpm 31,5...1600
Asosiy shpindel konusi 50 Jadvalni uzatish, mm/min:
- ko'ndalang 12,5...1600
- vertikal 4.1...430
Tez harakat, mm/min:
- ko'ndalang 4000
- vertikal 1330
Asosiy shpindel kuchi, kVt 7,5
Dastgoh o'lchami, mm 2280x1965x2265
Dastgoh og'irligi, kg 3250
2) Operatsiya uchun 3B722 shlifovka dastgohi texnik xarakteristikasi
Stolning ishchi yuzasining uzunligi (diametri), mm 1000
Stol kengligi, mm 320
P aniqligi Quvvat 10 O'lchamlari 3300x2020x2290
Og'irligi 7100
Elektr / magnit plitaning ishchi sirtining o'lchamlari:
uzunligi - 900 mm
kengligi - 320 mm
Silliqlash g'ildiragi o'lchamlari - 450x203x63 mm

3) Operatsiya uchun 6T83 Gorizontal frezalash dastgohi texnik xarakteristikasi
Jadvalning ishchi yuzasi o'lchamlari, mm 1600x400
Eng katta stol harakati, mm - uzunlamasına 1000
- transvers 400
- vertikal 420
Stolni har ikki tomonga burab, 45 daraja
Gorizontal milning o'qidan stolning ish yuzasiga masofa, mm 30-390
Mil tezligi chegaralari, min -1 31,5-1600
Stol ovqatlanish diapazoni, mm / min:
- uzunlamasına 12,5-1600
- uzunlamasına (qadamsiz sozlanishi) 5-3150*
-ko'ndalang 12,5-1600 - ko'ndalang (Adımsız ayarlanabilen) 5-3150*
-vertikal 4,1-530 - vertikal (Adımsız sozlanishi) +
Tezlashtirilgan stol harakati, mm / min: - uzunlamasına 4000
- transvers 4000
- vertikal 1330
Drayvlarning elektr motorlarining kuchi, kVt
- asosiy mil
Qurilma bilan ish qismining maksimal massasi, kg 1250
Stol haydovchilarining maksimal tortish kuchi, H
: - uzunlamasına va oqsoqollar 40000
- vertikal 25000
Umumiy o'lchamlari, mm:
- uzunligi 2570
- 2252 kengligi – ichida

4.3.Dastgoh moslamasini loyihalsh va hisoblash.
Mashinasozlikning asosiy qurilmalaridan biri moslamalar hisoblanadi. Moslamalar mexanik ishlov berish jarayonida detallarni dastgohda o‘rnatish va kesuvchi asbobga nisbatan ma’lum holatda turishini ta’minlashi zarur. Moslamalar dastgohsozlik zavodlari (sexlarida) ishlab chiqariladi.
Ishlab chiqarishni takomillashtirishda moslamalar asosiy vazifani bajaradi.
Moslama - deb metall qirquvchi dastgohlarda ishlov beriluvchi detallarni konstruksiyasida ko‘rsatilgan shartlarni ta’minlovchi, aniqligini, formasini va ishlov berilayotgan yuzalarni o‘zaro holatini ta’minlovchi va ishlov berish jarayonida uni mahkamlash vazifasini bajaruvchi qo‘shimcha qurilmalarga aytiladi.
Zamonaviy mexanik –yig’uv sexlari moslamalarni juda katta parkiga ega bulib, yirik seriyali va ommaviy ishlab chikarishda xar bir ishlov beriluvchi detalga o’rtacha 10-12 tadan moslama to’g’ri keladi. Bularni ichida 80–90% i detallarni o’rnatish va maxkamlash uchun ishlov berishda qo’llaniladigan dastgoh moslamalarini tashkil kiladi.
Moslamalarni mashinasozlikda qo’llanilishi, ishlab chiqarishni unumdorligini; ishlov berish aniqligini; yig’ish-tekshirish ishlari unumdorligini oshiradi, zagotovkalarni ishlov berishdan oldin ishlov beriluvchi qismini belgilashni (razmetka) yuqotadi, berilgan operatsiyani mexnat unumdorligini oshiradi, mahsulot tannarxini kamaytiradi, mexnat sharoitini engillashtirib uni xavfsizligini ta’minlaydi, dastgohlarni texnologik imkoniyatlarini oshiradi va ko’pdastgohli xizmatni ta’minlab ishchilar sonini kamaytiradi.
Detalning moslamadag muvozanat sharti M_tr M_pez , ya`ni ishqalanish kuchiga hosil bo’lgan moment kesish kuchidan hosil bo’lgan momentdan katta yoki teng bo’lishi kerak.
Moslamani hisoblashni ikki usul bilan olib borish mumkin.

1. 
   Ma`lum bo’lgan kesish kuchi orqali tsilindrning shtokidagi kuch topiladi va tsilindrning diametri topiladi.
   
2. 
   Tcilindrning standart diametri tanlanib, detalning moslamadigi muvozanat sharti tekshirib ko’riladi.
   

Ishlab chiqarish katta seriyali bo’lganligi uchun moslama boshqa detal uchun ham ishlatilishi mumkin. Shuning uchun tcilindrning standart diametrini tanlab, detalning muvozanatshartini tekshirib ko’ramiz.
Ishqalanish kuchi f=Nf
f – ishqalinish koeffitsienti
N – normal kuch,N
Ishqalanish momenti
M_tr= rF=rNf
r – detalning radiusi
Tarmoqdagi siqilgan havoning bosimi 4 kg/sm²
U holda tcilindr shtokidagi kuch quyidagicha aniqlanadi.
Bu kuch richaglar tizimidan o’tilishida oshadi.
Q=1295 N
N=Q , bu erda α=45, prizma burchagining yarmiga teng.
N=1295·0,7=915 kg
Tsilindrik diametri D=210 mm
Ishqalanish kuchi normal kuchi ishqalanish koeffitcientiga ko’paytirilib topiladi.
F=Nf_tr=0,1
U holda F=915·0,1 =915 kg
M_tr =91,5·0,035 =3,2 kgm
Detalning yon tekisligi frezalanganda R_z=803H kuch hosil bo’ladi.
M_kes=803·0,035 = 2,8
Demak detalning muvozanat sharti bajariladi 69 2,8
Shunday qilib moslamaning pnevmo yuritgichlariga tsilindrning diametrini 150 mm teng qilib olamiz.
Kulachokli patronlar tokarlik, jilvirlash dastgoqlaridda ishlov beriladigan har xil detallarni o`rnatish va qisish uchun ishlatiladi.Kulachoklarning soniga qarab ular ikki, uch va to`rt kulachokli bo`lishi mumkin. Patronlar aniqligi jihatdan to`rtta sinfga bo`linadi: me`yoridagi-N; oshirilgan - P; yuqori - V; juda yuqori - A.
Burovchi moment Mk ning qiymati Rq kuchga va R0 ishlov berilayotgan yuza radiusiga qamda D / D0 nisbatiga boqliq, bu erda D va D0 detalning ishlov berilguncha va ishlov berilgandan keyingi diametrlari. Momentning qiymati Ru kuchga va L / D ning nisbatiga boqliq, bu erda L ishlov beriladigan detalning chiqib turgan uzunligi. Ishqalanish momenti Mi va detalni patronning kulachoklari bilan qisish kuchi W asosan burovchi Mk momentga va ishlov berilayotgan detal qamda kulachoklardagi ishqalanish koeffitsentiga bog’liq.
M = WafR = KMk = KPqR0
Wi = Wn = KM / f R = KPqR0 / fR
Patronning bir kulachogi bilan qisish kuchi
W = Wi / p
Kulachoklari richag bilan yuritiladigan mexanizatsiyalashtirilgan patronlarning shtokidagi kuch
Q = K1 (1+3 aq1 / h) (l1/ l) Wi
Bundan:
Wi = Q / [ K1 (1+3 aq1 / h) (l1 / l) Wi ]
Uch kulachokli patronlarda kulachoklar bilan qisish kuchi
Wi = Q / [ K1 (1+3 aq1 / h) tg ( q + q) ]
Yurituvchisi mexanizatsiyalashtirilgan patronni shtokidagi kuch
Q = K1 (1+3 aq1 / h) tg (q + q) Wi
Teshiklarni parmalash moslamasi zagotovkani bazalash va mahkamlash uchun,shuningdek, uni stanok koordinatalar sistemasiga mos yo’naltirish chun mo’ljallangan. Moslama pnevmotik qisqich, yo’naltiruvchi xalqa va plitadan tashkil topgan.
Teshiklarni parmalash jarayonida ishlov beriladigan zagotovka M burovchi momenti va P_z o’q bo’ylab kuch ta’sir qiladi. Yo’naltiruvchi kuch va siqish kuchi zagotovkani bosib, bir xil yo’nalishda harakat qiladi. Kesish burovchi momenti M ta’sirida detal o’z o’qi atrofida aylanishga moyil bo’ladi. Bunga M_TP ishqalanish momenti va o’q bo’ylab siqish kuchi Q ta’sir qiladi.

bu yerda М – parmadagi burovchi moment;
d – parma diametri;
k – zahira koeffitsiyenti;
R – parma markazidan zagotovka markazigacha bo’lgan oraliq masofa, mm;
Р₀ – o’q bo’ylab kuchlanish, kgs;
f – ishqalanish koeffitsiyenti;
R₁ – tayanch maydoni o’rtasidan zagotovka markazigacha bo’lgan oraliq masofa.

Zahira koeffitsiyentini [9] formula bo’yicha hisoblaymiz:

k=k_0∙k_1∙k_2∙k_3∙k_4∙k_5∙k_6,

bu yerda k₀=1,5 – kafolatlangan zahira koeffitsiyenti;
k₁=1,2 – zagotovkalarda tasodifiy nosimmetriklik tufayli kesish kuchining ko’payishini hisobga oluvchi koeffitsiyent;
k₂=1,1 – parmaning o’tmaslashishi hisobiga kesish kuchining bog’liqlik koeffitsiyenti;
k₃=1,2 – kesish vaqtida ishlov berish shartlarini hisobga oluvchi koeffitsiyent;
k₄ =1,3 – siqish moslamasining xatoligi hisobga oluvchi koeffitsiyent;
k₅=1 – qisqich tutqichlarilarining qulay joylashish darajasini tavsiflovchi koeffitsiyent;
k₆=1,5

Moslamani egilishga va buralishga mustahkamligini formulalar bo’yicha hisoblaymiz.

Egilishdagi mustahkamlik sharti quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:

bu yerda М_х- formulada parmalash paytida harakat qiluvchi mоmеnt, 12.2. М_х=1,5 N∙m;
W_х- kesim qarshiligining o’q bo’ylab momenti, mm³;
[σ] – ruhsat etilgan kuchlanish, [σ]=900МPа