О‘zbekiston Respublikasi Oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali Energetika va mashinasozlik fakulteti

2.3.Ishlab chiqarish turini aniqlash

Ishlab chiqarish turlari va ularga mos keladigan mehnatni tashkil etish shakllari texnologik jarayonlarning xarakterini va ularni qurishni belgilaydi. Ushbu holat bilan bog'liq holda, texnologik dizayn boshlanishidan oldin ishlab chiqarish turi belgilanadi: bitta, seriyali yoki ommaviy. Ishlab chiqarish turi mahsulotlarning assortimenti va chiqishi (yillik ishlab chiqarish dasturi), ularning og'irligi va umumiy o'lchamlari, shuningdek, boshqa xarakterli xususiyatlari bilan belgilanadi
Yakka tartibli ishlab chiqarishda tayyorlanayotgan mahsulotning keng nomenklaturasida, kam hajmda (hajm deganda korxonaning rejalangan vaqt oralig’ida ma`lum bir miqdordagi, nomdagi, o’lchamdagi, o’lchamlar toifasi bo’yicha mahsulotni ishlab chiqarish tushuniladi).
Mahsulotning hajmi oz bo’lib, texnologik operatciyani bajarish joyiga sanoqli (birlar va o’nlar bilan hisoblanadi) tayyorlanma keladi.

Ish joyidan tez – tez takrorlanib turadigan yoki umuman takrorlanmaydigan turli xildagi operatciyalar bajariladi. Bunda yuqori aniqlikka ega bo’lgan jihozlar va ular texnologik guruhlar, ya`ni tokarlik, frezerlik, parmalash, tish kesish va boshqa uchastkalar asosida tcexda joylashadi.

Seriyali ishlab chiqarishda mahsulot nomenklaturasi chegaralangan, davriy ravishda takrorlanib turadigan partiyalarda va nisbatan ko’p miqdorda mahsulotni tayyorlash kiradi. Seriyali ishlab chiqarish vaqti-vaqti bilan takrorlanadigan partiyalarda ishlab chiqarilgan yoki ta'mirlanadigan mahsulotlarning cheklangan assortimenti va nisbatan katta ishlab chiqarish bilan tavsiflanadi.
Bir oyga teng rejalashtirilgan davr ichida bajargan yoki bajariladigan turli texnologik amallar soni A ni shu oyda ishtirok etuvchi ishchi joylar soniga I ga nisbati amallarning boglanish koeffitsienti deb ataladi va quyidagicha aniqlanadi:

=

DS 3.1108 – 74 ga asosan operatsiyalarning biriktirish koeffitsientiga qarab:

K_o.b. ≤ 1,0 ommaviy ishlab chiqarish;
1_o.b. ≤ 10 yirik seriyali ishlab chiqarish;
10 _o.b. ≤ 20 o’rta seriyali ishlab chiqarish;
20 _o.b. ≤ 40 mayda seriyali ishlab chiqarishlarga bo’linadi.
Seriyali ishlab chiqarishda universal, maxsuslashgan va qisman maxsus jihozlar ishlatiladi. Shu bilan birga ishlov beruvchi markazlar, universal yig’ma va qayta tez sozlanadigan texnologik jihozlar ham keng ko’lamda qo’llaniladi. Zamonaviy ishlab chiqarishning asosi bo’lib seriyali ishlab chiqarish hisoblanadi.

Ishlab chiqarish turi	Og’ir mashinasozlik Og’irligi 30 kgdan yuqori	O’rta o’lchamdagi Og’irligi 8kgdan 30 kg gacha	Mayda buyumlar Og’irligi 8kg gacha
Yakka Kichik seriyali O’rta seriyali Yirik seriyali Ommaviy	5gacha 100 300 1000 1000gacha	10gacha 10-200 200-500 500-5000 1000gacha	100gacha 100-500 500-5000 5000-50000 50000gacha

Menga berilgan detal massasi va ishlab chiqarish donasi ham keltirilgan. N=5000 dona va m=9 kg bo‘lganda ishlab chiqarish turi o’rta seriyali deb aytishimiz mumkin.

hozirgi vaqtda seriyali ishlab chiqarish mashinasozlikda ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarning 75–80
% (foizini) tashkil qiladi.
Ishlab chiqarish seriya koeffitsenti bilan aniqlanadi:

Bu yerda:
T_b-ishlab chiqarish tipi


2.4. Detal uchun zagotovkani tanlash.
Xom–ashyoni turi konstruksion Po’lat 45
GOST 1050–74 dan iborat.
konstruksion Po’lat 45 ning kimyoviy tarkibi
(GOST 1050–74),%