O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi Toshkent davlat texnika

Cr³⁺ – yashil va ko’k binafsha
Cr⁶⁺ – sariq (xromatlar)
Cr⁶⁺– jigarrang (bixromat)

CrO – qora kukun
Cr(OH)₂ – sariq rangli
CrCl₂ – rangsiz kristall suvda eriydi.
Cr₂O₃ – xromli oxra, yashil rangli kukun t=1900⁰C
Tajriba. (NH₄)₂Cr₂O₇ = Cr₂O₃ + 4H₂O + N₂
Uglerod bilan qaytarish:
3C + (NH₄)₂Cr₂O₇ = 3CO + Na₂O + Cr₂O₃
S qaytarish:
S + K₂Cr₂O₇ = K₂SO₄ + Cr₂O₃
Temperatura ta’sirida parchalanish:
2Cr(OH)₃ = 3H₂O + Cr₂O₃
(NH₄)₂Cr₂O₇ = N₂ + 4H₂O + Cr₂O₃
Xrom (III) – oksidini soda yoki ishqorlar bilan suyuqlantirish natijasida meta- va ortoxromatlar hosil bo’ladi.
CrCl₃ + 3NaOH = Cr(OH)₃ + 3NaCl
Cr(OH)₃ + 3HCl =CrCl₃ + 3H₂O
Cr(OH)₃ + 3NaOH = Na₃Cr(OH)₆
HCrO₂ – metoxromitlar
H₃CrO₃ – ortoxromitlar
Cr₂O₃+ 2NaOH = 2NaCrO₂ + H₂O
Cr₂O₃+ 6NaOH = 2Na₃CrO₃ + 3H₂O
Xrom (III) gidroksidi kuchli oksidlovchilar ta’sirida ishqoriy muhitda Cr⁺⁶ birikmalariga o’tadi.
2Na₃[Cr(OH)₆] + 3Br₂ + 4NaOH = 2Na₂CrO₄ + 6NaBr + 8H₂O
[Cr(OH)₆]^3- + 2OH^- - 3e = CrO₄^2- +4H₂O
Br₂ + 2e = 2Br^-1

Na₃[Cr(OH)₆]  o’rniga Cr(OH)₃ ni olish mumkin
Xrom birikmalaridan Cr⁺³ kationi ko’k rangli xrom (III) sulfat, xrom (III) nitrat,xrom (III)xlorid , xrom (III) anion holda bo’lsa, yashil rangli bo’ladi. Masalan, natriy xromit, kaliy xromit.
Tajriba: Kaliy xromli achchiqtosh yoki kvaosga oz miqdorda ishqor qo’shamiz.
2Cr(OH)₃ + 3H₂SO₄ = Cr₂(SO₄)₃ + 6H₂O
^{ko’k rang}
Cr(OH)₃ + KOH = KCrO₂ + 2H₂O
^{yashil rang}
III valentli xrom tuzlarigidrolizga uchraydi.
CrCl₃ + H₂O = CrOHCl₂ + HCl
CrOHCl₂ + H₂O = Cr(OH)₂Cl + HCl
Cr(OH)₂Cl + H₂O = Cr(OH)₃ + HCl
Cr₂S₃ – qora kristall modda, suvda erimaydi.
2CrCl₃ + 2H₂S = Cr₂S₃ + 6HCl
2Cr + 3S = Cr₂S₃
Bu tuz kuchli gidrolizga uchraydi va to’la gidroliz sodir bo’ladi.
Cr₂S₄ + 6H₂O = 2Cr(OH)₃ + 3H₂S
Xrom (III) birikmalarining koordinatsion soni 6 ga teng komplekslar hosil qiladi. [Cr(H₂O)₆]Cl₆ [Cr(H₂O)₅Cl]Cl₂ [Cr(H₂O)₄]Cl H₂O
^{ko’k binafsha rang tim yashil rang och yashil rang}
[Cr(NH₃)₆]Cl₃ K₃[Cr(OH)₆] K₃[CrCl₆]
Xrom (VI) oksidi, xromat kislotasining angidridi – to’q qizil rangli ignasimon kristallga ega. Suvda oson eriydi. Bunda xromat kislotasi hosil bo’ladi. Xromat angidridga xromat kislota va dixromat kislota to’g’ri keladi.
2H₂CrO₄ = H₂Cr₂O₇ + H₂O
Suyultirish ortishi bilan muvozanat H₂CrO₄ tarafiga qarab suriladi.
Xrom (VI) oksidi zaharli. Natriyli yoki kaliyli xromat texnikada xromli temirtoshni soda, potash yoki ohak bilan kuydirib olinadi.
4Cr₂FeO₄ + 3O₂ + 8Na₂CO₃ = 8Na₂CrO₄ + 2Fe₂O₃ + 8CO₂
Na₂Cr₂O₇ + Na₂CO₃ = Na₂CrO₄ + CO₂
Tajriba. Agar xrom (III) oksidiga ishqor va oksidlovchi qo’shilsa, xromatlarga o’tadi:
Cr₂O₃ + NaNO₂ + 4NaOH = 2Na₂CrO₄ + 2NaNO₃ + 2H₂O
Agar natriy xromatga kislota qo’shilsa, muvozanat chapgs suriladi. Agar ishqor qo’shilsa, muvozanat o’ngga suriladi.
2Na₂CrO₄ + H₂SO₄ = Na₂Cr₂O₇ + H₂O + Na₂SO₄
Na₂Cr₂O₇ + 2NaOH =2Na₂CrO₄ + H₂O
Xromat kislota tuzlari juda kuchli oksidlovchilar.
3H₂S + K₂Cr₂O₇ + 4H₂SO₄ = S + Cr₂ (SO₄)₃ + 7H₂O + K₂ SO₄
Xromatlar xromning (III) valentli tuzlarini ishqoriy sharoitda oksidlab oson olinadi:
2CrCl₃ + 3H₂O₂ + 10KOH = 2K₂CrO₄ + 6KCl + 8H₂O
Bixromatlar olish uchun xrom (III) valentli tuzlarini kislotali muhitda kuchli olsidlovchilar KClO₃, KMnO₄, NaBiO₃ .
2Cr(NO₃)₃ + 3NaBiO₃ + 6HNO₃ = H₂Cr₂O₇ + 3NaNO₃ + 3Bi(NO₃)₃ + 2H₂O
Xromning periks tipidagi birikmalari ma’lum. Ular nad kislotalar deyiladi.
4CrO₃ + 2H₂O₂ + H₂SO₄ = H₂Cr₂O₈ + Cr₂(SO₄)₃ + 4H₂O + 2O₂
Xromning birikmalaridan CrO₂Cl₂ qizil qo’ng’ir rangli suyuqlik.
CrO₂Cl₂ + H₂O = H₂CrO₄ + 2HCl
Qo’llanilishi. Kaliy dixromat terichilik, tekstil, lak bo’yoq va farmatsevtika sanoatida ishlatiladi. Qo’rg’oshin xromat sariq bo’yoq tayyorlashda ishlatiladi. Kaliy dixromat va konsentrlangan sulfat kislota tehg miqdorda aralashtirilsa, xrompik deyiladi. Bu aralashma bilan kimyoviy idishlarni yuviladi.(mylab.uz)


Olish usullаri. Mo vа W erkin holdа tаbiiy birikmаlаrni qаytа ishlаb olinаdi, oхirgi mахsulot odаtdа MoO3 vа WO3 hisoblаnаdi. Oksidlаrdаn yuqori hаrorаtdа turli qаytаruvchilаr yordаmidа qаytаrilаdi:
Molibdаt vа volfrаmаt kislotаlаr suvdа kаm eriydi, ulаrning tuzlаri molibdаtlаr vа volfrаmаtlаr – bаrqаror birikmаlаr vа EO3 lаr bilаn ishqorlаr yoki boshqа mеtаllаr oksidlаrining o’zаro tа’siri nаtijаsidа olinаdi:
Volfram olish uchun maydalangan va boyitilgan volfram rudasi soda bilan aralashtirilib kuchli alanga beradigan pechda suyuklantiriladi:
4FeWO₄ + 4Na₂CO₃ + С₂ = 4Na₂WO₄ + 2Fe₂O ₃ + 4СО₂
Reaktsiya natijasida xosil bulgan natriy volframat suvda eritiladi va unga qaynoq xlorid kislota taʼsir ettiriladi. Bu reaktsiyada xosil bulgan volframat kislota qizdirilganda parchalanib W0₃ ga aylanadi:
H₂W0₄ =WO₃ + Н₂0
Sungra W03 kumir bilan yoki vodorod otsimida kaytarib volfram metali olinadi. ( РАХИМОВ .X.R 395-396 bet)
MoO₃ + 2NaOH → Na₂MoO₄ + H₂O,
WO₃ + CaO → CaWO₄.
Tozа Mo vа W – gаlogеnidlаrni qаytаrish:
MoF₆ + 3H₂ → Mo + 6HF.
O’tа tozа mеtаllаr – ulаr birikmаlаrining suyuqlаnmаlаrini, хrom esа eritmаlаrini elеktroliz qilib olinаdi.
Mеtаlurgiya uchun (yuqori sifаtli po’lаtlаr ishlаb chiqаrishdа) Mo vа W tеmirning qotishmаlаri fеrromolibdеn, fеrrovolьfrаm) ko’rinishidа elеktr pеchlаrdа tаbiiy birikmаlаridаn olinаdi, mаsаlаn:
Fe₂(MoO₄)₃ + 12C → 2Fe + 3Mo + 12CO,
FeWO₄ + 4C → Fe + W + 4CO yoki bu elеmеntlаrning yuqori oksidlаnish dаrаjаsigа egа bo’lgаn gаlogеnid-lаrini qаytаrib hаm olinаdi:
3MoF₅ → 2Mo + 5MoF₃,
WCl₆ + Al → WCl₄ + 1/3WCl₂ + 2/3WCl₅.
qаytаrish disproporoporsiyasi
Mo vа W digаlidlаri Mе – Mе bog’li klаstеr tipidаgi birikmаlаr. Elеmеntlаrning yuqori oksidlаnish dаrаjаsigа egа bo’lgаn gаlogеnidlаri kovаlеntli bog’lаnishli uchuvchаn birikmаlаr, suvdа gidrolizlаnib oksogаlo-gеnidlаr hosil qilаdi:
MoCl₅ + H₂O → MoCl₃ + 2HCl,
yoki [MoCl₅]₂ + 2H₂O → 2MoOCl₃ + 4HCl.
Ulаrning ko’pchiligi disproporsiyalаnish rеаksiyalаrigа kirishаdi:

2MoCl₄ → MoCl₃ + MoCl₅.

Mеtаllаr bilаn kislorodning bеvositа o’zаro tа’siri nаtijаsidа MoO3 vа WO3 olinishi mumkin. Qolgаn oksidlаr turli kimyoviy jаrаyonlаr: kislorodli birikmаlаrning pаrchаlаnishi, boshqа oksidlаrning qаytаrilishi yoki oksidlаnishi nаtijаsidа olinаdi:
2MoO(OH)₃ → Mo₂O₅ + 3H₂O,
3MoO₃ + 2NH₃ → 3MoO₂ + 3H₂O,
3MoO₃ + Mo → 3MoO₂,
MoO₃ + H₂ → MoO₂ + H₂O,
WO₃ + H₂ → WO₂ + H₂O,
H₂WO₄ → WO₃ + H₂O.
Och-kulrang metall; ancha qattiq, plastik. Havoda barqaror. Suv, suyultiril-gan kislotalar, ishqorlar, ammiak gidrati, vodorod, yod bilan reaktsiyaga kirishmaydi. Tutovchi nitrat kislotada passivlanadi. Suv bugʼi, kontsentr-langan sulьfat va nitrat kislotalar (ayniqsa, ftorid kislota bilan ara-lashmasida), suyuqlantirilganda – havoda ishqorlar, kislorod, galogenlar, oltingugurt, uglerod mono- va dioksid, vodorod sulьfid bilan reaktsiyaga kirishadi. Temir bilan qotishmasi – ferromolibden (≥ 55% Mo) sanoat uchun muhimdir. Olinishi: 77410, 7776, 7781, 6, 7791, 3 ga qarang.
Mr = 95,94; d = 10,23; t_суюқ = 2620 °C; t_қайн = 4630 °C.
1. Mo + 2H₂O(буғ) = MoO₂ + 2H₂ (700 – 800 °C).
2. Mo_(қ) + 4H₂SO₄(конц.) F H₄[Mo(SO₄)O₄]_(эр) + 3SO₂ + 2H₂O.
3. Mo + 2HNO₃(30%-ли, иссиқ) = MoO₃↓ + 2NO↑ + H₂O.
4. Mo + 4HF(конц.) + 2HNO₃(конц., иссиқ) = H₂[MoO₂F₄] + 2NO↑ + 2H₂O.
5. 2Mo + 4NaOH + 3O₂(ҳаво) = 2Na₂MoO₄ + 2H₂O (400 – 500 °C).
6. Mo + 2NaOH + 3NaNO₃ = Na₂MoO₄ + 3NaNO₂ + H₂O (350 – 400 °C),
Mo + 2KOH + KClO₃ = K₂MoO₄ + KCl + H₂O (400 °C).
7. Mo + 3F₂ = MoF₆ (20 – 50 °C),
2Mo(кукун) + 5Cl₂ = 2MoCl₅ (40 – 100 °C).
8. 2Mo + 3O₂ = 2MoO₃ (600 – 700 °C, MoO₂ қўшимчаси).
9. Mo + 2S = MoS₂ (600 – 700 °C),
Mo + 2H₂S = MoS₂ + 2H₂ (t > 800 °C).
10. Mo + 2CO₂ = MoO₂ + 2CO (1200 °C),
Mo + 6CO = [Mo(CO)₆] (200 °C, p).

Jigarrang-binafsha, choʼgʼlantirilganda uchuvchan, yuqori haroratda parchala-nadi. Reaktsion qobiliyati past; suv, suyultirilgan kislotalar, ammiak gid-rati bilan reaktsiyaga kirishmaydi. Eritmadan Mo(OH)2 koʼrinishida choʼkadi. Kontsentrlangan nitrat kislota taʼsirida parchalanadi, kontsentrlangan ishqorlar bilan qisman reaktsiyaga kirishadi. Xlor bilan oksidlanadi, vodorod bilan qaytariladi. Oson xlorlanadi va sulьfidlanadi. Olinishi: 7721, 10, 77410, 7782, 3 ga qarang.

Mr = 127,94; d = 6,47; pEK18 = 50,0.
1. 3MoO₂ = Mo + 2MoO₃ (1800 °C).
2. MoO₂ + 2HNO₃(конц.) = MoO₃↓ + 2NO₂↑ + H₂O (қайн.).
3. MoO_2(қ) + 2NaOH(конц.) F Na₂MoO_3(эр)(зангори) + H₂O.
4. MoO₂ + 2H₂ = Mo + 2H₂O (700 °C).
5. MoO₂ + 2Cl₂ = MoCl₂O₂ (350 °C).
6. MoO₂ + 2CCl₄ = MoCl₄ + 2CCl₂O (250 °C).
7. MoO₂ + 2H₂S = MoS₂ + 2H₂O (400 °C).

(NH₄)₆Mo₇O₂₄ –Ammoniy24-oksogeptamolibdat(VI)

Аmmoniy paramolibdat. Oq, termik beqaror. Suvda juda yaxshi eriydi (kation va anion boʼyicha gidrolizlanadi). Kislotalar, ishqorlar, ammiak gidrati taʼsirida parchalanadi. kuchsiz oksidlovchi; vodorod, vodorod yodid, vodorod sulьfid va kuchli qaytaruvchilar bilan reaktsiyaga kirishadi. Аmmoniy molibdat (NH4)2MoO4 eritmada ortiqcha ammiak gidrati ishtiro-kida barqarorlashadi. Olinishi: 7749 ga qarang.
Mr = 1163; d = 2,498(kr); ks = 280(20), 470(80 – 90).
1. 4(NH₄)₆Mo₇O₂₄ = 7(NH₄)₂Mo₄O₁₃ + 10NH₃ + 5H₂O (150 – 180 °C),
(NH₄)₆Mo₇O₂₄ = 6NH₃ + 7MoO₃ + 3H₂O (350 – 450 °C).
2. (NH₄)₆Mo₇O₂₄∙4H₂O = (NH₄)₆Mo₇O₂₄ + 4H₂O (90 – 100 °C, вак.).
3. (NH₄)₆Mo₇O₂₄(суюл.) = 6NH₄⁺ + Mo₇O₂₄^6– (pH ≈ 7),
NH₄⁺ + 2H₂O F NH₃·H₂O + H₃O⁺; pK_k = 9,24,
Mo₇O₂₄^6– + H₂O F HMo₇O₂₄^5– + OH^–; pK_a = 9,24.
4. (NH₄)₆Mo₇O₂₄ + 6HNO₃(конц.) = 7MoO₃↓ + 6NH₄NO₃ + 3H₂O (қайн.).
5. (NH₄)₆Mo₇O₂₄ + 14NaOH(конц.) = 7Na₂MoO₄ + 6(NH₃·H₂O) + 4H₂O.
6. (NH₄)₆Mo₇O₂₄ + 8(NH₃∙H₂O)[конц.] = 7(NH₄)₂MoO_4(эр) + 4H₂O (50 – 80 °C).
7. (NH₄)₆Mo₇O_24(эр) [Mo₄O₁₀(OH)₂ + Mo₂O₄(OH)₂],
^{«молибден кўки» (коллоид)}
(R – қайтарувчилар: SO₂, H₂S, KI, N₂H₅Cl, SnCl₂, H⁰, Mo, сахароза).
8. (NH₄)₆Mo₇O₂₄ + 3H₂O + 7H₂ = 7MoO(OH)₂↓ + 6(NH₃·H₂O)
[50 °C, кат. қора-Pd].
9. 12(NH₄)₆Mo₇O₂₄ + 58HNO₃(конц.) + 7NH₄(H₂PO₄) = 7(NH₄)₃[PMo₁₂O₄₀]↓ + + 58NH₄NO₃ + 36H₂O.

Och-kulrang metall; juda qattiq, plastik (texnik mahsulot moʼrt). Barcha metallar orasida eng qiyin suyuqlanadigani. Havoda barqaror. Reaktsion qobiliyati past; suv, suyultirilgan va kontsentrlangan kislotalar (nitrat va ftorid kislotalar aralashmasidan tashqari), ishqorlar, ammiak gidrati, vodorod, yod bilan reaktsiyaga kirishmaydi. Kislorod, galogenlar bilan oksidlanadi, oltingugurt, uglerod, vodorod sulьfid, uglerod mono- va di-oksid bilan reaktsiyaga kirishadi. Temir bilan qotishmasi – ferrovolьfram (65 – 80% W) sanoat uchun muhimdir. Olinishi: ga qarang.

Mr = 183,85; d = 19,35; tsuyuq = 3387 °C; tqayn ≈ 6000 °C.

1. W + 2H₂O(буғ) = WO₂ + 2H₂ (t > 600 °C).

2. W + 4HF(конц.) + 2HNO₃(конц., иссиқ) H₂[WO₂F₄] + 2NO↑ + 2H₂O
[H₂[WF₈] қўшимчаси].
3. 2W + 3O₂ = 2WO₃ (t > 500 °C).
4. 2W + 4NaOH + 3O₂ = 2Na₂WO₄ + 2H₂O (500 – 600 °C),
W + 2NaOH + 3NaNO₃ = Na₂WO₄ + 3NaNO₂ + H₂O (400 – 500 °C).
5. W + 3F₂ = WF₆ (20 – 150 °C, фторда ёниши),
W + 3Cl₂ = WCl₆ (500 – 800 °C, хлор оқимида).
6. W + 2E = WE₂ (800 °C, p; E = S, Se).
7. W WC, W₂C (1430 – 1630 °C, H₂ атмосферасида).
8. W + 2H₂S = WS₂ + 2H₂ (t > 400 °C).
9. W + 2CO₂ = WO₂ + 2CO (1200 °C).
10. W + 6CO = [W(CO)₆] (200 – 300 °C, p).

. WO₃ –Volfiram (VI)-Oksid

Och-sariq, qizdirilganda zargʼaldoq boʼlib qoladi. choʼgʼlantirilganda uchuv-chan. Suv bilan juda yomon reaktsiyaga kirishadi, yorugʼlikda uzoq turganda suvli suspenziya koʼkaradi. Eritmadan kam eruvchan gidratlar – sariq WO3•2H2O (H2WO3•H2O boʼlish ehtimolligi kamroq) va qaynatilganda kislo-tali muhitda – oq WO3•H2O (H2WO4 – volьframat kislota boʼlish ehtimol-ligi kamroq) choʼkadi. Kislotali xossalarni namoyon etadi, kontsentrlangan ishqorlar va ammiak gidrati bilan, yuqori haroratda metallarning oksid-lari bilan sekin reaktsiyaga kirishadi. Galogenid kislotalar taʼsirida eritmaga oʼtadi. Eritmada atomar vodorod bilan, yuqori haroratda – vodo-rod, volьfram, uglerod bilan qaytariladi. Oson ftorlanadi va xlorlanadi. Geteropolibirikmalar hosil qiladi. Olinishi: 7803, 7821, 3 ga qarang.
Mr = 231,85; d = 7,16 ÷ 7,27; tsuyuq = 1473 °C;
tqayn ≈ 1800 °C; ks = 0,002(18).
1. WO₃∙2H₂O = WO₃∙H₂O + H₂O (70 – 100 °C),
WO₃∙H₂O = WO₃ + H₂O (180 – 350 °C).
2. 6WO_3(қ) + 6H₂O F H₃W₆O₂₁^3– + 3H₃O⁺ (кам даражада боради).
3. WO₃∙2H₂O = WO₃·H₂O↓ + H₂O (суюл. HCl да қайн.),
WO₃∙2H₂O + 3HСl(конц.) = H₂[MoCl₄O₂] + H₂O.
4. WO₃ + 2MOH(конц.) M₂WO₄ + H₂O (қайн.; M = Li, Na, K).
5. WO₃ + 2(NH₃∙H₂O)[конц.] = (NH₄)₂WO_4(эр) + H₂O (60 – 70 °C),
12(NH₄)₂WO₄ + 14HCl(ж.суюл.) (NH₄)₁₀H₂W₁₂O₄₂ + 14NH₄Cl + 6H₂O.
6. WO₃ + 4HF(конц.) = H₂[WO₂F₄] + H₂O.
7. WO₃ + MO = MWO₄ (600 – 800 °C; M = Mg, Ca, Pb, Mn, Fe, Cu, Zn, Cd).
8. WO₃ + 3H₂ = W + 3H₂O (1000 – 1200 °C).
9. WO₃ [W₁₀O₂₉(OH)₂ + W₃O₈(OH)]↓, W₂O₅(OH)↓(жигарранг).
^{«вольфрам кўки»}
10. 2WO₃ + 6F₂ = 2WF₆ + 3O₂ (300 – 450 °C),
WO₃ + 3CCl₄ = WCl₆ + 3CCl₂O (450 °C, p).
11. WO₃ + C(кокс) = WC + 3CO (900 – 1000 °C, CH₄ атмосферасида).
12. WO₃ + nNa_(c) = Na_nWO₃ (бинафша, n = 0,3; қизил, n = 0,6; сариқ, n = 0,9).
^{«вольфрамли бронза»}
13. 12WO₃ + H₃PO₄(конц.) = H₃[PW₁₂O₄₀]_(эр)(рангсиз) [конц. HNO₃ да қайн.].

MoO3 vа WO3 suvdа yomon eriydi vа ulаrning kislotаli tаbiаti ish-qorlаrdа erishidа nаmoyon bo’lаdi:

2KOH + EO₃ → K₂EO₄ + N₂O.
Yuqori oksidlаrgа vodorod gаlogеnidlаr tа’sir ettirilgаndа oksogаlogеnidlаr hosil bo’lаdi, mаsаlаn:
2WO₃ + 12HCl(g) →2WCl₆ + 6H₂O.
EO₂G₂ oltingugurtning shu tipdаgi SO₂G₂ birikmаlаridаn fаrq qilib, gidrolizlаnishi qаytаrdir:
EO₂G₂ + 2N₂O = N₂EO₄ + 2NG.

Molibdаt vа volfrаmаt kislotаlаr suvdа kаm eriydi, ulаrning tuzlаri molibdаtlаr vа volfrаmаtlаr – bаrqаror birikmаlаr vа EO3 lаr bilаn ishqorlаr yoki boshqа mеtаllаr oksidlаrining o’zаro tа’siri nаtijаsidа olinаdi:

MoO₃ + 2NaOH → Na₂MoO₄ + H₂O,
WO₃ + CaO → CaWO₄.(arxiv.uz)

Davriy jadvaldagi faqat bitta guruh to‘laligicha gazlardan tashkil topgan guruh sanaladi. 18-guruhni tashkil qiluvchi ushbu gazlar umumiy qilib «inert gazlar» deyiladi. Chunki, ushbu gazlar boshqa moddalar bilan reaksiyaga kirishmaydi.
Ushbu guruh tarkibi – geliy (He), neon (Ne), argon (Ar), kripton (Kr), ksenon (Xe) va radon (Rn) elementlaridan iborat. Ushbu elementlar tabiatda mavjud barcha elementlar ichida eng past kimyoviy faollikka ega bo‘lgan, sust elementlardir. Bunday sust reaktivlikning boisi esa, mazkur elementlar atomlarining tashqi elektron qobiqlari to‘la ekani bilan bog‘liq. Shu sababli, ushbu element atomlari shundoq ham juda barqaror bo‘lib, shuning uchun ular inert deyiladi.

Mazkur inert gazlar bir birlik havo tarkibida quyidagi nisbatlarda mavjud bo‘ladi:
Argon (Ar): 0,932%;
Geliy (He): 0,0046%;
Neon (Ne): 0,001818% ;
Kripton (Kr): 0,00141%;
Ksenon (Xe): 0,0009%.