|
TAJRIBA QURILMASINING TUZILISHI
Tajriba qurilmasi quyidagilardan tashkil topgan: o‘zgarmas suyuqlik idishi (1), quvurcha yordamida idish o‘zgarmas sathda saqlanadi. O‘zgarmas suyuqlik idish kichik hajmli devorida teshik diametri d=1,1 sm li o‘tkir qirrali teshik teshilgan vertikal quvurdan iborat. Teshik markazi ustidagi napor pezometri (4) bilan o‘lchanadi. Jo’mrak (2) ning ochilishini o‘zgartirib, teshik markazi ustidagi napor farqi o‘rnatiladi.
Amaliy tezlikni aniqlash uchun oqimchaning tushayotgan koordinatalari olinadi. Gorizontal koordinati “X” ni aniqlash uchun (5) millimetrlarga bo‘lingan chizg‘ich o‘rnatilgan. Oqimchaning vertikal koordinatasi “U” ni shpitsentmasshtab yordamida o‘rnatiladi. Suyuqlik hajmi (7) o‘lchov idishi vositasida o‘lchanadi.
6.1rasm. Tajriba qurilmasining chizmasi.
Oqimchaning siqilishi koeffitsenti aniqlash.
6.1-jadval
№
|
|
|
|
o‘r
|
Doimiy kattaliklar
|
|
sm
|
sm2
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1.
2.
|
|
|
|
|
d=11
|
Sarf koeffisiyentini aniqlash.
6.2 jadval
№
|
N
|
W
|
t
|
Q
|
QH
|
|
o‘r
|
|
sm
|
sm3
|
sek
|
sm3/s
|
cm3/sek
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
1.
2.
|
|
|
|
|
|
|
|
Gidravlik ishqalanish va tezlik koeffitsientini aniqlash.
№
|
N
|
X
|
U
|
Ui
|
V
|
VH
|
|
ur
|
|
Doimiy kattalik
|
|
sm
|
sm
|
sm
|
cm
|
sm/s
|
cm/s
|
|
|
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
1.
2.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6.3 jadval
TAJRIBANI BAJARISH TARTIBI
Jo’mrak /2/ ochiladi va istalgan teshik markazi ustidagi napor pezometrlarda o‘rnatiladi.
Oqimcha ko‘ndalang kesim shakli kuzatiladi va shtangentsirkul bilan siqilgan oqimcha kesimi o‘lchanadi.
Amaliy tezlikni aniqlash uchun “X” va “U” koordinatalari o‘lchanadi. Millimetrli chizg‘ich (5) “U” o‘qi “U” kattalikka nisbatan ko‘chiriladi, shpitsentmasshtab bilan oqimcha o‘qi siqilgan kesim bo‘yicha o‘lchanadi. Tushayotgan oqimcha traektoriyasida 3 ta nuqta uchun o‘lchashlar o‘tkaziladi.
Suyuqlik hajmi, (7) o‘lchov idishni suyuqlik bilan to‘lish vaqti o‘lchanadi.
TAJRIBA ISHLARINING HISOBI
Oqimcha siqilgan kesim diametri orqali, oqimchaning siqilgan kesim yuzasi aniqlanadi.
(6.9)
va oqimchaning siqilish koeffitsienti
(6.10)
Nazariy va amaliy suyuqlik sarfi sarf koeffitsienti orqali hisoblanadi.
(6.11)
“U” koordinatasi hisob qiymati quyidagi formulalardan aniqlanadi.
(6.12)
Oqimcha siqilgan kesimida “U0” koordinatasi, tajriba vaqtida o‘lchanmaydi.
Amaliy tezlik aniqlanadi.
(6.13)
Nazariy tezlik va mahalliy qarshilik koeffitsientlari.
(6.14)
Nazorat savollari:
Qanday teshik kichik teshik deb aytiladi?
Yupqa devor deb nimaga aytiladi?
Siqilgan oqimning o‘rtacha tezligi formulasini keltiring?
Siqilgan oqimcha koeffitsient formulasini keltiring.
Siqilgan oqimcha kesimida amaliy tezlik qanday aniqlanadi?
7-TAJRIBA ISHI
MARKAZDAN QOCHMA NASOSNI TAJRIBADA SINASH
Ishning maqsadi:
Markazdan qochma nasosning ishchi g‘ildiragi aylanish sonining o‘zgarmas qiymatida uning kompleks xarakteristikasini ko‘rishdan va tezyurarlik koeffitsientini aniqlashdan iborat.
Tajriba o’tkazish uchun kerak bo’ladigan asbob va jixozlar: ventillar vakuummetr, nasos, suv o‘lchov shishasi, sarf baki, klapan, so‘ruvchi quvur, haydovchi quvur, manometr, boshqaruv vintil. o‘lchov idishi, tushirish vintili.
QISQACHA NAZARIY MA’LUMOT
Nasoslar texnikaning suyuqlik bilan ishlaydigan turli sohalarida keng qo‘llaniladi. Nasoslarda suyuqlik qaysi tipdagi kuchlardan foydalanib so‘rilishiga qarab, ular dinamik yoki hajmiy nasoslarga bo‘linadi.
Dinamik nasoslar o‘zidan o‘tkazayotgan suyuqlikning kinetik energiyasini orttiradi, so‘ngra bu energiyaning ko‘proq qismini napor energiyasiga aylantiradi.
Hajmiy nasoslarda esa nasosdan o‘tayotgan suyuqlik potensial energiya ish bo‘lmasining o‘zida bo‘ladi.
Markazdan qochma nasoslar dinamik nasoslar turkumiga kiradi. Bu nasoslarda suyuqlikka energiyani nasos korpusida aylanuvchi ish g‘ildiragi kuraklari yordamida beriladi. Bunda parraklar orasida suyuqlik zarrachasi markazdan qochma kuch ta’sirida nasos kamerasiga intiladi. Bunday harakat natijasida ish g‘ildiragi markazida napor kamayib, ta’minlovchi idishdagi suyuqlik so‘rish trubasi orqali ko‘tariladi va ish g‘ildiraklari kuraklar orasidan chiqib ketgan suyuqlik o‘rniga yangi suyuqlik keladi. Nasos kamerasiga markazdan qochma kuch ta’sirida suyuqlikning kelishi natijasida napor ortib, suyuqlik nasos kamerasidan haydash trubasiga ko‘tariladi. Markazdan qochma nasoslarning ishlashi shu prinsipga asoslangan bo‘ladi.
Inersiya va ishqalanish nasoslari – bu inersiya va ishqalanish kuchlari ta’sirida suyuqlikni harakatlantiradigan dinamik nasoslar guruhidir.
Hajmiy nasoslar guruhiga: porshenli, plunjerli, diafragmali, rotorli, shesternali, vintli nasoslar kiradi.
Markazdan qochma nasosning 8.1- rasmdagi ish shemasini ko‘ramiz.
8.1-rasm
Markazdan qochma nasoslarning afzalliklari: ixchamligi, massasining kichikligi,kichik masshtabda bo‘lsa ham yuqori ishlab chiqarishi, elektrodvigatel bilan bevosita ulana olishligi, suyuqlikni bir tekisda uzatishi, yoqish va boshqarish tizimining soddaligi.
Kamchiligi:kichik ishlab chiqarishdagi FIKining kichikligi, ishlab chiqarishni oshirish bilan oqimning o‘zgarishi.
Korpus (1) ni ichida val (3) ga mahkamlangan ishchi g‘ildirak (2) joylashtirilgan. Nasos korpusi naychalar (4) va (5) orqali so‘ruvchi va oqimli quvurlarga biriktirilgan. Markazdan qochma nasoslar nafaqat bir pog‘onali balki ko‘p pog‘onali ham bo‘lishi mumkin. Markazdan qochma nasosning ishlab chiqarishining o‘zgarishi bilan oqimi va quvvati ham
8.2- rasm. Markazdan qochma nasosning xarakteristikasiga oid chizma.
Do'stlaringiz bilan baham: |
