O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti olmaliq filiali

12.2. Murakkab quvurlarni gidravlik hisoblash

Murakkab quvurlar quvurlar xilma-xil usullarda tutashtirilgan bo`lib, ular ketma-ket, parallel ulangan va tarmoqlarga ajralgan bo`laklardan tashkil topgan bo`ladi. Кetma-ket va parallel ulangan quvurlardan tashkil topgan shemalarni o’rganamiz.

Ketma-ket va parallel ulangan quvurlarni hisoblash sodda quvurlarni hisoblashga qaraganda murakkab bo`lib, u qaysi tartibda ulanganiga bog`liq. Shuning uchun bu ikki ulash usulini ayrim-ayrim ko`rib chiqamiz.
Ketma-ket ulash. Bir necha har xil diametrli quvurlardan tashkil topgan quvur­ni ko`ramiz. Ular ketma-ket ulangan bo`lib, qarshiliklari a<sub>1</sub>, a<sub>2</sub>, a<sub>3</sub>,….., a<sub>n</sub>, uzunliklari L<sub>1</sub>, L<sub>2</sub>,….,L<sub>n</sub> bo`lsin.
Bu quvurlarning har birida sarflar teng bo`lishi uzilmaslik tenglamasidan ko`rinadi. U holda quvurlardagi bosimning kamayishi ga asosan aniqlanadi.

Ko`rilayotgan quvurda esa qarshiliklarni qo`shish prinsipiga asosan quyidagicha hisoblanadi.

(12.7)
Shunday qilib, quvurlar ketma-ket ulanganda umumiy qarshilik xususiy qarshiliklar yig`indisidan iborat.
(12.8)

Bir qancha parallel ulangan sodda quvurlardan tashkil topgan murakkab quvurni ko`ramiz (12.3- rasm). Har bir quvurdagi suyuqlikning sarflanishlari Q<sub>1</sub>, Q<sub>2</sub>, Q<sub>3</sub>, ……,Q<sub>n</sub>,, qarshiliklari a<sub>1</sub>, a<sub>2</sub>, a<sub>3</sub>,........,a<sub>n</sub> bo`lsin. Umumiy sxemadan ko`rinib turib­diki, murakkab quvurning sarfi oddiy quvurlar sarflarining yig`indisiga teng.

(12.9)


12.3-rasm. Quvurlarning paralel ulanishiga oid sxema.

Har bir oddiy quvurdagi bosimning kamayishi ham, murakkab quvurdagi bosimning kamayishi ham A va B nuqtalardagi to`la bosimlarning ayirmasiga teng:

(12.10)