O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi iqbol meliqo’ziyev

 
 
3.6. Rang kontrastlarining turlari 
Ranglarning tuyulishlik hodisasi 
Xis qilishdagi kabi, ranglarni idrok etishda ham bir qator aniqlangan 
qonuniyatlar mavjud. Rangni idrok etish sohasida eng muhim hodisa sifatida 
RANGLAR KONTRASTI deb ataladigan ranglarning tuyushlik hodisasi hisoblanadi. 
Buning mohiyati shundaki, ranglar bir biri bilan qo‗shni bo‗lib turishiga bog‗liq 
holda rang o‗zining turini o‗zgartiradi.
Ranglarning qo‗shni bo‗lib turishining fazoda qo‗shni bo‗lib turish va vaqt 
bo‗yicha qo‗shni bo‗lib turish, deb ataladigan ikki turi farq qilinadi. Birinchi turdagi 
yonma-yon turish bir vaqtla kuzatilayotgan ikkita yonma-yon turgan ranglarning 
surat tekisligida ko‗rib chiqilayotganida yuz beradi. Ikkinchi turdagi qo‗shni bo‗lib 
turish katta yoki kichik vaqt oralig‗i orqali ranglarni ketma-ket ko‗rib 
chiqilayotganida, masalan montaj ketma-ketligida rangli kinokadrlarni ko‗zdan 
kechirishda kuzatiladi.
Shunga mos ravishda BIR VAQTDAGI va KETMA-KETLI rang kontrastlari 
farq qilinadi.
Bir 
vaqtdagi 
va 
ketma-ketli 
rangli 
kontrastlar 
RAVShANLIKLI 
(YoRQINLIKLI ham deyiladi) va XROMATIKLI turlarga bo‗linadi.. 

---

129 
Ravshanlikli kontrast ravshanlikning tuyuliщli o‗zgarishi bilan xromatik – 
rangdorlikning tuyulishli o‗zgarishi (ya‘ni rang tusi va to‗yinganlikning tuyulishli 
o‗zgarishi) bilan ifodalanadi.
Bundan tashqari yana ChEKKA KONTRAST ham farq qilinadi. Buning 
mohiyati, ranglarning bir biriga tegib turgan chegarasida ranglarning tuyulishli 
o‗zgarishidir. Shunday qilib, chekka kontrast bir vaqtdagi kontrastning bir turidir.