O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi iqbol meliqo’ziyev

Nazorat savollari. 
1.
Ranglar tushunchasi deganda nimani tushunasiz?
2.
Ranglar haqida kimlar o'rgangan va qanday ilmiy ishlar olib borgan?
3.
Nyuton tajribasi nimadan iborat?
4.
Spektr ranglari qanday?
5.
Gyote ranglarning qaysi tomonlarini o'rgangan?
6.
Ranglar aylanasi nima?
2.2. Axromatik va xromatik ranglar 
Biz atrof-muhitni kuzatganimizda narsalami rangli va rangsizga ajratamiz. 
Rangli narsalar, ya‘ni qizil, yashil, sariq, ko‗k, binafsha, moviy kabi turlari 
xromatik 
(rangli) deb yuritiladi. Albatta ular bir- biridan rangi, tusi bilan farq qiladi. 
Charaqlagan quyoshli bahor faslini olaylik, tevarak-atrof nihoyatda go‗zal ekanligini 
ko‗ramiz. Chunki moviy osmon, oq bulutlar, yam-yashil dalalar, qip-qizil lolalar, har 
xil rangda gullagan daraxtlar ko‗zni quvontiradi. Masalan, qizil olma, sariq gul, 

---

86 
yashil dala va boshqa kabilar. 
Rangsiz narsalar esa faqat tusi bilan farq qiladi. Bular oq, kulrang, qora tusli 
bo‗lib, ular 
axromatik 
deb yuritiladi. Masalan, oq ko‗ylak, oq gul, qora shim, qora 
qozon, kulrang idish va boshqalar. Qish faslidagi kechki manzarani olaylik, oppoq 
qor qoplangan dala va qoramtir kulrang daraxtlar bir-biri bilan faqat tuslari bilan farq 
qiladi. Oq bo‗yoqni qora bo‗yoq bilan aralashtirib, yana bir qancha oraliq tuslarni 
aniqlash mumkin. Ular qanchalik ko‗p bo‗lmasin bir-biriga nisbatan, oz bo‗lsa-da, 
tuslari bilan farq qiladi. Amaliy mashg‗ulotlar tajribani oshirishda yaxshi natijalarga 
olib keladi.