O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi I. Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti “elektronika va avtomatika” fakulteti

Masala 9. Kremniyli stabilitronda KС210Ж yig’ilgan (rasm 7 a) parametrik kuchlanish stabilizatori sxemasidagi R_б ballast rezistorini qarshiligini hisoblash. Stablitronni VAXi rasm 7 b keltirilgan.Kirishdagi kuchlanish U_min=13V dan U_max=19V o’zgaradi. Yuklamada turgan rezistorni qarshiligi R_н=1,8kOm. Kirish kuchlanishini barcha o’zgarishida stabillash tamillanadimi? Stabillash koeffisienti nimaga teng?

Rasm 7
Yechilishi. Balans rezistorini qarshiligi formula bo’yicha aniqlanadi

Bu yerda

Shunday qilib

Kirish kuchlanishi U_min=U_ст+(I_{ст min}+I_н)R_б=10+(0,5+5,55) ⋅ 10^-3⋅ 490≈ 13V dan U_max=U_ст+(I_{ст max} +I_н)R_б=10+(13+5,55) ⋅ 10^-3⋅ 490≈ 19,1 V gacha kirish kuchlanishi o’zgarganda stabillash taminlanadi. Bu shuni bildiradiki taminot manbayida kuchlanishni o’zgarishini barcha diopazonida stabillash taminlanishini.
Stabilizatsiya kuchlanish koeffitsenti

Masala 10. Boshqariladigan bir fazali ikki yarim davrli to’g’irlagichdagi to’g’irlangan kuchlanishni o’rtacha qiymatini aniqlang, agar tristorni boshqarish burchagi a=45° ,90° ,135° , bo’lsa kirish kuchlanishini ampletudasi U_m=311 V. To’g’irlangan kuchlanishni vaqt diogrammasini chizing.
Yechilishi. Tiristorlar kechikish bilan ochiladi va kirish kuchlanishini dan gacha (rasm 8.) yarim davrning qismi davomida tokni o’tkazadi.

To’g’irlangan kuchlanishni o’rtacha qiymati

=45° ,90^o ,135° bo’lganida U_{н .ср} kuchlanishi tegishlicha 170, 99 va 30 V ga teng bo’ladi.
1.1.Nazorat topshiriqlari
Masala 11. Д210 yarim o’tkazish diodini to’g’ri va teskari yo’nalishda ulanishlarida statik qarshikni aniqlang, agar diodga to’g’ri yo’nalishda U_pr=0,8 V va teskari ulanishda U_обр=500 V qo’yilgan bo’lsa diodni VAX rasm 2 da keltirilgan.
Masala 12. (rasm 9.) da keltirilgan to’g’irlagichni kirishiga u₁=U_m sinωt kuchlanish berilgan. Transformatrni ikkilamchi yarim cho’lg’amida o’ramlar soni w₁=w₂ a)1-2;b)1-3;v)2-3 uchlar orasiga yuklanmalar ulanganda kuchlanishni vaqt diogrammasini chizing

Rasm 9
Masala 13 Kuchlanishni to’g’ri ulanishida diodga ruxsat etilgan tokni maksimal qiymati 300 mA ga teng. Diod havsiz rejimda ishlashi uchun manbaning eng katta kuchlanishi qanday bo’lishi kerak, agarda bu diod qarshiligi R_н=17 Om rezistori bilan ketma-ket ulangan bo’lsa?