O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi guliston davlat universiteti

1-rasm. Raqobatbardoshlik ko`rinishlari<sup>8</sup>
Tovarlarning raqobatbardosh bo`lishi milliy iqtisodiyotning raqobatbardoshligini oshirishda asos bo`lib xizmat qiladi. Korxonalarda ishlab chiqarilayotgan tovarlarning raqobatbardoshligi uning asosiy xarakteristikasi, sifat darajasi, dizayni va iste`molchilar ehtiyojlariga mos kelishidir.
Tovarning raqobatbardoshligini ishlab chiqaruvchilar tomonidan boshqarish nafaqat tovarga u yoki bu iste`mol xususiyatlarining berilishini, qolaversa, u yoki bu narx strategiyasidan foydalanishni, balki iste`mol bozorining bu sohasida qabul qilingan qarorni amalga oshirish ko`zda tutilayotgan segmenti daromadlarini ham hisobga olishni anglatadi. Shuni ta`kidlash joizki, raqobatbardoshlik o`zida tovar sifatining umumiy ko`rsatkichlarini va uning narxining o`zaro bog`liqligini ham namoyon etadi.
Spiridonov I.A. tovarning raqobatbardoshligiga «iste`molchilarning konkret talabini qondirishni ta`minlovchi tovarning narx va sifat tavsiflarining majmuidir»⁹ deb ta`rif bergan bo`lsa, Mazilkina E.I. va Panichkina G.G.lar «tovarning nisbiy va umumlashtirilgan tavsifi bo`lib, ehtiyojlarni qondirish uchun qilingan xarajatlarni qoplash darajasiga qarab, uning raqobatchi tovardan manfaatli farqini tavsiflovchi ko`rsatkichdir»,¹⁰ deya ta`rif keltirishgan.
Raqobatbardosh tovarlar ishlab chiqarish hamda tovarning raqobatbardoshligini oshirish korxona va firmalarning ham raqobat kurashida ustunlikka ega bo`lib raqobatbardoshligini oshirishga yordam beradi.
Tovarlarning raqobatbardosh bo`lishini ta`minlashda quyidagilarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir:

• 
  printsipial jihatdan yangi mahsulot va texnologiya turlarini o`zlashtirish;
  
• 
  tovarlar ishlab chiqarishda ilm-fanning so`nggi yutuqlari, ya`ni innovatsiyalardan foydalanish ko`lamini kengaytirish;
  
• 
  zamonaviy marketing usul va vositalaridan ishlab chiqarishning har bir bosqichida foydalanish va boshqalar.
  

Korxonalarning raqobatbardoshligi - ishlab chiqargan tovarlari bilan iste`molchilar ehtiyojini qondirish bo`yicha raqobatchilardan ustunligi hamda raqobat kurashida tezda moslasha olishidir. Firma va korxonalarning raqobatbardoshligi haqida ilmiy izlanishlar olib borgan Lukina A.V. firmaning raqobatbardoshligini «firmaning iste`molchilar ehtiyojini raqobatchilarga nisbatan yuqori darajada qondirish qobiliyati bo`lib, agar kompaniyada raqobatda ustunlik jihatlari mavjud bo`lsa, u raqobatbardosh bo`ladi» deya ta`riflagan. Korxona va tashkilotlarning raqobatbardoshligini oshirishda quyidagilar taklif etiladi:
-·korxonaning bozor o`zgarishlariga moslashuvchan va harakatchan bo`lishini ta`minlaydigan harakat dasturlarini ishlab chiqish;
- korxonaning har bir bo`g`inida raqobatni shakllantirish hisobiga uninig raqobatbardosh bo`lishiga erishish;
-·korxonalarda korporativ boshqaruvning zamonaviy usullaridan foydalanishni joriy etish va boshqalar.
Korxonaning raqobatbardosh bo`lishini ta`minlash orqali tarmoqning ham raqobatbardosh bo`lishiga erishish mumkin. Chunki tarmoqdagi korxonalarda raqobatda ustunlikning mavjud bo`lishi orqali tarmoqning ham raqobatda ustunlik jihatlari shakllanib, raqobardoshligi oshib boradi. Spiridonov I.A. o`zining tadqiqotlarida iqtisodiyot tarmoqlarining raqobatbardoshligiga alohida ahamiyat berib, «tarmoqlar raqobatbardoshligi ularning quyidagi raqobatdagi ustunliklarining mavjudligi bilan, ya`ni birinchidan, tovarlarning narxi, bozordagi yangiligi va nafligi bo`yicha ma`lum bir guruhdagi iste`molchilar talabini qondiruvchi yuqori sifatli mahsulotlar ishlab chiqara olishi bilan, ikkinchidan, bozor vaziyati buyrug`i bilan eng maqbul muddatlarda raqobat mavjud bo`lgan jahon bozoriga etkazib berish xususiyati bilan aniqlanadi» deb ta`kidlaydi.