O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi guliston davlat universiteti boshlang'ich va maktabgacha ta'lim metodikasi kafedrasi tabiatshunoslik va uni o’qitish metodikasi

МUSTAQIL TA’LIM BO’YICHA MATERIALLAR

1.“Kuzda tabiat” mavzusini o’rganish metodikasi. Kuzatish va tajribalarni tashkil etish usulini o’rganish

2."Gullar bayrami", "O’simliklar so’zlaydi", “Xosil bayrami” bayramlarini o’tkazish stenariylarini tayyorlash.
3.“Odobnoma va ekologiya” mavzusidagi darslar tizimi. Ekologik mazmundagi darslarni o’tkazish usuli
4. “Qushlar bayrami", " Hayvonlarni asrash va muhofaza qilish" ommaviy mashg’ulotlarning ssenariyasini loyixalash.
5. “Kuzda hasharotlarning hayoti” mavzusini o’rganish metodikasi. Kuzatish va tajribalarni tashkil etish usulini o’rganish.
6. “Tabiatda suv. Suvning 3 xolati” mavzusini o’rganish metodikasi. Kuzatish va tajribalarni tashkil etish usulini o’rganish
7. “Odam anatomiyasi” mavzularidan birini o’rganish metodikasi
8. “Toglar tabiati” mavzusini o’rganish metodikasi. Kuzatish va tajribalarni tashkil etish usulini o’rganish.
9. “O’zbekistonning foydali kazilmalari” mavzusini o’rganish metodikasi. Kuzatish va tajribalarni tashkil etish usulini o’rganish.
10. “Mashtab, xarita” mavzusini o’rganish metodikasi. Kuzatish va tajribalarni tashkil etish usulini o’rganish.
11. Jo’grafiya maydonchasi, tirik tabiat burchagi, o’kuv tajriba uchastkasida darslarni o’tkazish metodikasi. Kuzatish va tajribalarni tashkil etish usullarini o’rganish.
12.Tabiatshunoslik darslarida zamonaviy pedagogik texnologiyalardan foydalanishga oid 15 ta maqolani o’rganish va taxlil kilish.
13. Tabiatshunoslik darslarida axborot texnologiyalaridan foydalanishga oid 10 ta maqolani o’rganish va taxlil kilish
14. Bajarilgan mustaqil ta’lim ishlarini rasmiylashtirish va himoya qilish.

GLOSSARIY

1. Ekologiya - yunoncha so’z bo’lib, 1868 yilda nsmis olimi E.Gekel asos solgan EKOS - turar joy - logika fan, degan ma`noni bildiradi.

2.Har tomonlama - aqliy. ahloqiy, jismoniy, nafosat tarbiyasi, vatanparvarlik, ekologik tarbiya, iktisodiy tarbiyalash.
3.Bolalarni tabiat - beriladigan bilimlar bolalar yoshiga mosligi bilan tanishtirish printsiplari.
4. Ilmiylik printsipi - bolalar yoshiga moe, oddiy ilmiy bilim berish.
5. Ko’rgamalilik printsipi - har bir bilim ilmiy kurgazma asosida berish.
6. O’lkashunoslik printsipi - uz ulkasi, tabiati, usimliklar dunyosi. hayvonot olami haqida.
7. Entsiklopedik printsipi - osmon jismlari, hayvonot olami, usimliklar dunyosi, tabiatshunoslik haqida bilim berish.
8. Faslchilik printsipi - har bir fasl haqida choraklarga bo’lib, bilim berish.
9. Tabiat bilan tanishtirish dasturi. Davlat xujjatlari bulib hisoblanadi.
10. Jonli tabiat - o’simliklar dunyosi, hayvonot olami,
hashoratlar, baliqlar, qushlar.
11. Jonsiz tabiat - osmon jismlari, qor, yomgir, suv, tuproq, kum, shamol, bulut, chaqmoq, do’l, kamalak.
12. Dasturni murakkablashtirib borishi - tabiat haqidagi bilimlarni guruhdan - guruhga murakkablashib borishi.
13. Gazonlar - er maydonchasi yo’laklarini maysalar bilan qoplash
14. Kuzatish - atrof muhitni maqsadga muvofiq reja asosida kuzatish.
15. Uzoq, muddatli - yil fasllarini, o’simlikni urug’idan to urug’igacha; bakani rivojlanishini, har bir faslda daraxtlarni kuzatishdir.
16. Qisqa muddatli - chaqmoq chaqish, qor, yomg’ir yog’ishini uchib kelgan qushlarni, bahorgi gullarni kuzatish.
17. Solishtirma kuzatish - pishgan meva bilan xom mevani karga bilan zagchani, bir xil turdagi kurinishi turli xil meva, gullarni solishtirib kuzatish.
18. Metod - kurgazmali, amaliy, ogzaki.
19. Kurgazmali - raem asosida, tabiat ob`ektlari, diofilm, kinofilm.
20. Amaliy metod - oyin, oddiy tajribalar mehnat.
21. Og’zaki metod - suhbat, badiiy adabiyotlarni o’qish, topishmoq, she`rlar.
22. Suhbat - kirish suhbat, yakuniy suhbat.
23. Oyni turlari - ta`limiy, harakatli voqeaga oid, ijodiy uyinlar.
24. Mashgulot turlari. -Yangi bilim beruvchi, bilimlarni aniqlovchi, bilimlarni mustahkamlovchi, no`ananaviy mashgulot.
25. Ish shakllari - mashgulot, ekskursiya, sayr.
26. Ekskursiya - tabiatshunoslik, qishloq xo’jaligi, ekskursiyalari.
27. Tabiatshunoslik ekskursiya - bog’, o’rmon, daryo, o’tloq.
28. Qishloq xujaligi - dala, parrandachilik fabrikasi, ekinzor, gulzor.
29. Reja - yillik, istiqbollik, kalendar kundalik.
30. Yillik reja - Mudirani tabiat bilan tanishtirish uchun shart - sharoit yaratish.
31. Istikbol reja - bir fasl, bir chorakka tuziladi.
32. Kalendar - kundalik reja - 10-12 kun ga muljalanadi.
33. Uslubiy rahbarlik - mudira, katta tarbiyachi, ish rahbarligi.
34. O'lkashunoslik burchagi- materiallari uch bo‘limga ajratiladi «Bizning о‘1ка», «Ob-havo kalendari» va «Tabiat belgilari».
35.O'lkashunoslik materiallaridan tabiatshunoslik darslarida; foydalanishga o'qituvchining mahalliy o'lkashunoslik materiallaridar tabiatshunoslikni o'qitishda tushuntirish, taqqoslash va ko'rsatish uchun foydalanishi, o'quvchilarning ulardan ko'pgina tabiat hodisalarini bevosita idrok qilib olishlari kiradi.
36.O'qitish metodi o'qituvchining bilimlar berish va ularni o'quvchilarning o'zlashtirib olish usulidir.


TESTLAR

1) Nechanchi yillarda boshlang'ich sinflarda tabiatshunoslik o'qitish vujudga kelgan?

A) 1919 yil
B) 1920 yil
D) 1960 yil
E) 1740 yil
2. Jrnli tabiatning mavsum rivojlanishi qonuniyatlarining muhut sharoitida bog'lab o'rganadigan fan nima deb ataladi?
A) Zoologiya
B) Finologiya
D) Botanika
E) Biologiya
3. Eksperimentlar nechi muddati bor?
A) Yaqin va uzoq
B) To'rt xil muddati
D) Qisqa va keng
E) Uzoq va qisqa
4. Tuproq deb nimaga aytiladi?
A) Tuproq bu tabbiy qazilma, yuqori yumshoq unda o'simliklar ildiz otadi
B) Tuproq bu yerning yuqori qatlami
D) Barcha javoblar to'g'ri
E) A javob to'g'ri
5. Tabiatshunoslikning o'qitish metodikasining birinchi metodsti kim?
A) Bobur Mirzo
B) S.A.Favlovich
D) V.A.Suxominskiy
E) V.F.Zuyev
6. Nechinchi asr o'rtalarida ilg'or pedagogik fikrlarning taraqqiyotiga K.D.Ushinskiy o'zining munosib hissasini qo'shdi?
A) XIX asrning 60-yillarida
B) XVIII asrning 70-yillarida
D) XVIIII asrning 80-yillarida
E) XX asrning 60-yillarida
7. Nechinchi yilda qaysi olim tomonidan boshlang'ich maktab kursida alohida predmet?
A) 1917 yilda V.A.Gerd
B) 1915 yilda Vaxterov
D) 1920 yilda Ibn Sino
E) 1918 yilda Ushanskiy
8. Tabbiyot metodikasi rivojiga mashhur olim kim?
A) Valirovna
B) S.Pavlovich
D) Verzilin
E) Hammasi to'g'ri
9. Nechanchi asrning nechanchi yillaridan boshlab tabiatshunoslik mustaqil predmet sifatida o'qitilmoqda?
A) XIX asrning 60-yillarida
B) XVIII asrning 70-yillarida
D) XVIIII asrning 80-yillarida
E) XX asrning 60-yillarida

10. Tabiatshunoslik fanining o'rganishda qaysi amaliy ishlar yetakchi o'rin tutadi?

A) Kuzatish, ekskursiya, tajriba
B)Jadval, sxema
D) Suratlar
E) Hammasi to'g'ri

11.Tabiatshunoslik fani nimani o'rgatadi?

A) Tabiatdagi hamma narsani
B) Faqat hayvonlarni
V) O'simliklarni
G) B va V javoblvr to'g'ri

12.Tabiatshunoslik o'qitish metodikasi qaysi fanlar bilan bog'liq?

A) Matematika, Geografiya, Arfmetika
B) Fiziologiya, Anatomiya, Gigiyena, Botanika, Zoologiya
V) A va B javoblar to'g'ri
G) Hech qanday fanlar bilan bog'liq emas

13.Metodika nima?

A) Uslub
B) Fan
V) Ma'nosi yo'q
D) To'g'ri javob yo'q
14."Meneralogiya" asarini kim yozgan?
A) Xorazmiy
B) Jaygoniy
V) Farobiy
G) Beruniy
D) To'g'ri javob yo'q

15.Abu Ali ibn Sino dunyodagi mashhur qaysi asar muallifi?

A) "Hindiston"
B) "Boburnoma"
V) "Tib qonunlari"
G) "Yangi astranomiya jadvallari"

16."Qadimgi halqlardan qolgan yodgorliklar" asarini kim yozgan?

A) Ibn Sino
B) Xorazmiy
V) Beruniy
G) Bobur

17.Globusni kim yaratgan?

A) Beruniy
B) Xorazmiy
V) Ibn Sino
G) Boburnoma
D) To'g'ri javob yo'q

18.1786 yil V.F.Zuyev qanday nomli darslik nashr ettirgan?

A) Tabiatshunoslik
B) Tabiat tarixining ko'rgazmalari
V) O'lkashunoslik
G) Atrofimizdagi olam

19.K.D.Ushinskiy qaysi kitob mualifi?

A) Metodika
B) Tabiatshunoslik
V) Tib qonunlari
G) Bolalar dunyosi

20.K.D.Ushinskiy qanday metodni samarali metod deb xisoblagan?

A) Kuzatish
B) Tajriba
V) Amaliy

21."Yuragimni bolalarga beraman" nomli kitobni kia yozgan?

A) Ushinskiy
B) Zuyev
V) Vasiliy Aliksandrovich Suxomlinskiy
G) Pavlovich
D) To'g'ri javob yo'q

22.Tabiatshunoslik darslarida darslik bilan ishlashda qaysi uslublardan foydalanasiz?

A) Kuzatish
B) Matn, savol, topshiriqlar, fanga oid darsliklar
V) Hech qanday uslubdan foydalanmaymiz
G) Amaliy slubdan

23.Qaysi dori yosh hayvrnlar kemirichagidan va iligidan olinadi, artroz, spondilyozlarni davolashda keng qo'llaniladi?

A) Rumalon
B) Gumizol
V) Srlkoseril
G) Apelak

24.Asalaridan olinadigan modda qaysi qatorda to'g'ri ko'rsatilgan?

A) Rumalon
B) Gumizol
G) Apelak
25.Dasht o'simliklariga qanday o'simliklar kiradi?
A) Betaga, ruvak, chakamik, chambarchak
B) A javob to'g'ri
V) javob noto'g'ri
G) Hammasi to'g'ri
26.Tabiatshunoslikni o'qitish metodikasining birnchi metodesti kim?

A) Bobur Mirzo

B) S.A.Favlovich
V) V. A.Xomminskiy
G) V.F.Zuyev
27.Tabiiy ko'rgazmali qurollarga nimalar kiradi?

A) O'simliklardan gerbariy, xona o'simliklari, daraxtlarga xos bo'lgan daraxt shoxchalari, barglar, mevalar va urug'lar bo'lishi mumkun

B) Kodoskop