O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti fizika – matematika fakulteti

8.Lagranj Jozef Lui 

LAGRANJ (Lagrange) Jozef Lui (1736.25.1, Turin  - 1813.10.4, Parij)  — fransuz 

matematigi va mexanigi, Berlin Fanlar Akademiyasi aʼzosi (1759) va prezidenta (1766—

87),  Parij  FAning  aʼzosi  (1772).  Peterburg  FAning  faxriy  aʼzosi  (1776).  Matematikani 

mustaqil  oʻrgangan.  Turin  artilleriya  maktabini  tugatgan  va  19  yoshida  shu  maktabda 

professor  boʻlgan.  1787  yildan  Parijda  yashagan.  Parij  oliy  oʻquv  yurtlarida  professor 

bo’lgan  (1795).  L.  Eylerning  ishlari  asosida  L.  variatsion  hisobning  asosiy 

tushunchalarini ishlab chiqdi va variatsiyalar usulini yaratdi. Uning "Analitik mexanika" 

asari  (1788)  analitik  va  nazariy  mexanika  taraqqiyotida  muhim  oʻrin  tutdi.  Bunda 

mumkin boʻlgan siljish prinsipining analitik ifodasini berdi va shunga asosan statikaning 

asosiy  masalalarini  yechdi.  Dinamikada  oʻzining  asosiy  prinsiplari  (q. 

D’Alamber 

Lagranj  prinsipi

)dan  foydalanib.  istagan  sistemaning  harakat  tenglamasini  yechdi; 

umumlashgan koordinatalirni kiritdi. 

Lagranj  formulasi  (chekli  orttirmalar  formulasi)  —  matematik  analizning  asosiy 

formulalaridan  biri.  1797  yilda  J.  Lagranj  topgan.  Agar  f(x)  funksiya  (a,  )  intervalda 

differensiallanuvchi  va  [a,  b]  kesmada  uzluksiz  boʻlsa,  Lagranj  formulasikoʻrinishda 

yoziladi, bunda % soni a < % < b shartni qanoatlantiruvchi biror son. 

Lagranj  tenglamasi  -  1)  matematikada  —  u  =x  sr  (/)+/(/)  koʻrinishidagi  birinchi  tartibli 

differensial tenglama. Bu tenglamani birinchi marta 1760 yilda J. L. Lagranj taklif etgan. 

Lagranj tenglamasi fizika, elektrotexnika, avtomatika va mexanikada qoʻllaniladi.  

 

---