O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi guliston davlat universiteti “tarix” kafedrasi

9.
 
Notiqlik san‟ati. 
Yunon shahar-davlatlarida demokratik tartib-qoidalarning o‗rnatilishi, 
fuqarolarning xalq yig‗ini, sud ishlarida faol ishtiroki notiqlik san‘atining rivojlanishiga sa- 
bab bo‗ldi. Sudda so‗zlanadigan nutqlar keng qiziqish uyg‗otdi. Qadimgi mifologiya 
qahramonlari hikoyasiga yoki maqtoviga bag‗ishlab tuzilgan namunaviy nutqlar keng 
tarqalgan. Notiqlik san‘atiga arzimas haq evaziga o‗qitilgan. Afina notiqlik san‘ati markazi 
bo‗ldi (mil.avv. V asr). Afina notiqlari uch xil: siyosiy, 
sud, tantanali nutqlar tuzganlar. Sud nutqi bo‗yicha Lisiy (mil. avv. 459-380-yillar) shuhrat 
qozondi. U Afina fuqarolariga pul evaziga sudda ko‗riladigan ish uchun ayblovchi, oqlovchi 
nutqlar tuzib berdi. Ikkinchi bir mashhur notiq Isokrat (mil.avv. 436 -338-yillar) edi. Mil.avv. 
391-yilda Isokrat notiqlik san‘ati maktabini ochdi. Isokratning bu maktabida mashhur notiqlar 
Demosfen, Giperin, Esxin, Likurg va tarixchilar Feopomp, Efor va Filistlar yetishib chiqdi. 
Isokrat kuchli ovozga ega bo‗lma- ganligi sababli, omma oldida kam nutq so‗zlagan. Isokrat 
siyosiy targ‗ibot olib bordi. U Afinada Periklgacha bo‗lgan aristokra- tik tuzumni maqtab, 
o‗zining publitsistik to‗plamlarini tarqatdi. Isokrat o‗tmishni ko‗klarga ko‗tarib, yunonlarni 
makedoniyalik Filipp atrofida jipslashib, Sharqda eski dushman - Eron usti- ga yurishga 
chaqirdi. Ehtimol u Makedoniyaning kuchayishi Yunonistonga qanday xavf tug‗dirishini 
bilmagan edi. Afsonaga ko‗ra, yunonlarning Xeroniya yonidagi mag‗lubiyatidan so‗ng 
mil.avv. 338-yilda Isokrat o‗zini ochlikdan o‗ldiradi. 
Isokratning eng yaxshi o‗quvchilaridan biri afinalik mashhur siyosiy arbob Demosfen 
(mil.avv. 384-322-yillar) Afinada- gi antimakedon guruhning murosasiz rahbari edi. Demosfen 
boshidayoq Makedoniyaning kuchayishi Afina demokratiyasi va mustaqilligi uchun halokatli 
ekanligini ko‗ra bilgan edi.