O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti tarix kafedrasi

 
Tayanch iboralar: 
bozor iqtisodiyoti, mulk, xususiylashtirish, xususiy korxona, avtomobilsozlik 
iqtisodiy inqirozi, bank, valuta, Osiyo Taraqqiyot banki, dehqon xo'jaligi.
 
 
1. Davlat mulkini xususiylashtirish, mulkdorlar sinfining shakllanishi.  
Jahon amaliyoti shuni ko'rsatadiki, xususiylashtirish bu - iqtisodiy islohotlarning tamal toshidir. 
Boshqa  yosh  mustaqil  davlatlardan  farqli  o'laroq  O'zbekistonda  o'tish  davrida  xususiylashtirishni 
vau-chersiz  amalga  oshirishga  qaror  qilindi.  Xususiylashtirish  jarayonini  tashkil  etish  va  unga 
rahbarlik  qilish  uchun  1992-yil  fevralida  Davlat  mulkini  boshqarish  va  xususiylashtirish  Davlat 
qo'mitasi  ta'sis  qilindi.  1994-yilda  uning  vazifalari  o'zgartirilib,  u  Davlat  mulkini  boshqarish  va 
tadbirkorlikni  qo'llab-quvvatlash  Davlat  Qo'mitasi  deb  atala  boshlandi.  Ushbu  Davlat  Qo'mitasi 
maqomining  o'zgarishi  muhim  ahamiyatga  ega  bo'ldi,  zero  u  xususiylashtirishning  ikkita  g'oyat 
muhim vazifasini bajarar edi. 
O'zbekiston  vaucher  tizimidan  voz  kechgani  uchungina  emas,  balki  xususiylashtirishdan 
tushgan barcha mablag'lar tadbirkorlik- 
ni  qo'llab-quvvatlash  uchun  berilishi  jihatidan  ham  o'ziga  xos,  o'z  yo'liga  ega  bo'lgan  davlat 
sifatida ko'zga tashlandi. 
Yana  shuni aytish  lozimki, tadbirkorlikni rivojlantirishning hu-quqiy  asosini  vujudga keltirish, 
qonunlar  majmuini  yaratishni  tashkil  qilishni  uyushtirish  uchun  Oliy  Majlis  tarkibida  yangi 
iqtisodiy islohotlar va tadbirkorlikni rivojlantirish qo'mitasi tuzildi. 
O'zbekistonda  ko'p  ukladli,  davlat  mulkini  xususiylashtirish  1990-yildayoq  hukumat  tavsiyasi 
asosida  mahalliy  sanoatda  3  ta  xususiy  korxona  tashkil  qilinishi  bilan  belgilangan  edi. 
Samarqanddagi uy  mehnatiga asoslangan xususiy  fabrika hissadorlik  jamiyatiga ay-landi. Sirdaryo 
shoyi to'qish fabrikasi va boshqa qator korxonalar ijaraga o'tib ishlay boshladi. Bu yerda to'plangan 
dastlabki  tajribalar  keyinchalik  davlat  mulkini  xususiylashtirishda  hisobga  olindi,  undan  samarali 
foydalanildi. 
Davlat mulkini xususiylashtirishning Birinchi Prezident I. Karimov tomonidan ishlab chiqilgan 
tamoyillari  eng  avvalo  mahalliy  xususi-yatlar  va  talablarni  hisobga  olganligi,  tag-zaminli  va 

---

- 42 - 
 
asosliligi,  ayni  paytda  hozirgi  zamon  ilg'or  tajribalariga  mos  kelishi  bilan  alohida  ajralib  turadi. 
Buni nimalarda ko'rish mumkin?