O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti

SO’NGGI PODSHOLIK DAVRI ME’MORCHILIGI.

20 -sulolaga kelib, Misr tarihida tushkunlik davri boshlandi. Ammo 19 -sulola fir’avnlari, uning asoschisi Horoemheb shammasidan eng ulug’i Sathi I va uning ig’li Ramzes II lar Misr shukumronligini qisman bilsada saqlab turdilar. Ohirgisi hettetlarga qarshi ishonchsiz urush qildi. Iz qalabalariga atalgan yodgorliklarni kiplab qurdirdi. Horemhob boshlagan va satshi I davom ettirgan Karnakdagi ibodathonalarni Ramzes II kengaytirib, u erda iziga bag’ishlab ulkan barel’ef yaratdi. U iz kasrini an’anaviy erda, Nilning Karnakka qarama-qarshi qirqog’ida qurdirgan. Garchi bu ishlarning shammasi Ramzes II ning joniga tekkan bilsa sham, Karnakdagi Amon hudosiga baqishlangan gipostil’ hona ulug’likda yagona edi. Honaning eni 103 m, ichi esa 52 m. dan iborat bilib, uning umumiy maydoni 5. 000 kv. m. ni tashkil etgan. Hona tomining shar bir qatorida 10 tadan 16 qator ustun, shammasi bilib 134 ta ustun ushlab turadi. Gipostil’ honaning markaziy qismi qatorida 6 tadan 2 qator ustunlar bilan aloshida ajratilgan. Bu ustunlarning diametrlari 3, 4 metrga teng, balandligi esa-20, 4 metr. Ibodathona simmetriya asosida qurilgan. Ibodathona qurilishida yorug’lik katta rol’ iynagan. 19 -sulola fir’avnlari vaqtida ibodathona buyuk ashamiyat kashf etgan. Misr fir’avnlari Karnakdagi Amon ibodathonasi ruhoniylarni izlarining tayanchlari deb bilib, ularni shar tomonlama qillab - quvvatlaganlar. 19 -sulola davrida katta qurilishlar Luksorda sham olib borildi. Amenhotib III boshlagan ibodathona qurilishi iz davrida bitkazilmay qolgan edi. Ramzes II iz davrida katta qurilishlarni amalga oshirdi. Me’morchilikda bir hillik uning joniga tegdi. Honusi ibodathonasi YAngi podsholik davriga hos bilib, unda shu vaqtdagi barcha asosiy estetik aqidalari aniq va ravshan kirinadi. Honusi ibodathonasi uncha katta emas, lekin uning arxitekturasi yangi podsholik davrida yaratilgan Misr ibodathonasining klassik tipiga yaqindir. U chizik tig’ri tirtburchak shaklga ega. Barcha ibodathonalarda bilgani kabi bu erda sham bir nechta honalarni iz ichiga olgan siqinish uyi gipostil zalining kompoziciyali iqiga tutashgan. Umuman yangi podsholikdagi diniy inshootlar arxitekturasi uni tashqaridan tomoshabin bilib kuzatishgagina emas, balki shar tomonlama kishiga ta’sir kirsatishga miljallab qurilgan.



Yangi podsholikning singgida qurilish ishlari faqat Misrdagina emas, balki uning tashqarisida misrga tobe bilgan Nubiyada sham olib borildi. Abu Simbeldagi qoyaga uyib ishlangan Ramzes III ibodathonasi yangi podsholikning singgi davridagi eng yirik qurilishlaridandir. Uning kiraverish tomoniga qoyali katta trapeciyasimon pilon kirinishi yinib ishlangan. Pilon oldida itirgan holda tasvirlangan tirtta 20 metrli Ramzes III ning haykallari sham qoya toshini yinish shisobiga yaratilgan.