O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi guliston davlat universiteti

 
Chinordoshlar-Platanaceae oilasi 
Bu  oilaga  bitta  turkum,  10  ta  tur  kiradi.  Ular  Shimoliy  Amerika,  Kanada, 
Meksika, O’rta Yer dengizi bo’ylari,  g’arbiy Ximolay, Hindi - Xitoy, Bolqon yarim 
oroli  va  O’rta  Osiyoda  tarqalgan.  Bizda  bitta  Sharq  chinori  (Platanus  orientalis) 
o’sadi. 
Oq qayin –  Betula  pendula.  Bo’yi  10-20  m  li  daraxt. Po’stlog’i  oqish, ajraluvchan. 
Barglari rombik, tuxumsimon, tuksiz, cheti o’tkir tishli gullari ayrim jinsli, bir uyli 
o’simlik, to’pguli - kuchala. Aprel oyida gullab, oktabrda urug’laydi, togli hudud, soy 

---

bo’ylarida  o’sadi,  shahar  ko’chalari  va  xiyobonlarda  ham  o’stiriladi.  Ko'pchilik 
vakillari qalin qayinzorlarni hosil qiladi 
Qayindoshlar  barg  chiqarish  bilan  birgalikda,  bir  vaqtda  gullaydi,  mevasi  kichik 
yong’oqcha.  Ular  100  -  150  yil,  ayrim  turlari  300  yoshgacha  yashaydi.  Birinchi 
navbatda,  urug’idan,  bundan  tashqari,  ko’pgina  ildiz  bachkilarni  beradi.  Madaniy 
hoida  ekilib,  ildiz  bachkilaridan,  qalamchalaridan,  tupning  bo’linishi  bilan 
ko’paytiriladi.  Qayindoshlarning  xo’jalikdagi  ahamiyati  judayam  katta.  Ularning 
po’stlog’ida  oshlovchi  va  bo’yoq  moddalari  mavjud.  Olxa  turidan  teri,  jun, 
gazlamalar uchun qora, qizil, sariq bo’yoqlar olinadi. Qayinlarning bargidan aromatik 
efir moylari olinadi. Qayin sharbatidan kvas, siroplar tayyorlanadi.