O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim Vazirligi Farg‘ona Politexnika Instituti «Texnologik mashina va jihozlar»

Q=q F k₁ k₂ k₃ m , (m³/soat) ; (12.1)

Bu yerda q - setka teshiklari o‘lchamiga mos keluvchi solishtirma ish unumdorlgi , m³/soat-da.

F- elak yuzasi, m².
k₁-elakning kiyalik burchagini xisobga oluvchi koeffitsient k₁=1.
k₂- berilgan material tarkibidagi elak osti sinifining foizli ulushini xisobga oluvchi koefitsient.
k₃- elak osti sinifining teshik o‘lchami yarimidan kichik bo‘lgan material diametrining foizli ulushini xisobga oluvchi koeffitsient.
m - elakka tushayotgan materialning notekis tushushini xisobga oluvchi koeffitsient.
Bu koeffitsientlar 12.1,12.2 jadvaldan aniqlanadi.
m-koeffitsientning kiymatlari.
12.1-jadval.

Vibrator turi	m-koeffitsientning kiymatlari.
	Shag‘al	Shebyon
Gorizontal	0,8	0,65
Burchak ostida	0,6	0,5

q,k₁,k₂,k₃-koeffitsientlarning kiymatlari.
12.2-jadval

Parametrlar	Elak teshiklari o‘lchamlari
	5	7	10	14	16	18	20	25	35	37	40	42	65	70
q	12	16	23	32	37	40	43	46	56	60	62	64	80	82
	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22
R1	0,45	0,5	0,56	0,61	0,67	0,73	0,8	0,92	1	1,08	1,08	1,18	1,28	1,46

Berilgan material donadorlik tarkibiga koeffitsien qiymatlari
… 10 20 30 40 50 60 70 80 90
R₂… 0,58 0,66 0,76 0,84 0,92 1,0 1,08 1,17 1,25

Elak osti sinifining teshik o‘lchami yarimidan kichik bo‘lgan material takibi qiymatlari %

%… 10 20 30 40 50 60 70 80 90

R₃… 0,63 0,72 0,82 0,91 1,0 1,09 1,18 1,28 1,37

Elakning elekromator quvvati quyidagi formula orqali aniqlanadi.

N_um=N_tr+N_gr, (12.2)

Bu yerda: N_tr- elak podshipniklaridagi ishqalanish kuchini yengish uchun sarf bo‘lgan quvvat.

N_gr- materialni kuzgatish va saralash uchunsarf bo‘lgan quvvat.


N_tr=M_tr w , (Vt); (12.3)
Bu yerda:
M_tr=F m D/2 ishkalanish momenti , (12.4)

Fm-podshipniklarga tushaetgan yuk, N.

-keltirilgan ishkalanish koeffitsienti, =0,005 0,001
D- val diametri, m.
w- burchakli tezlik, rad/sek.
N_gr=2,3 l Q ( C_v+ S_n/2) /(v E), (12.5)

Bu yerda l- elak uzunligi, m.

Q- elakning ish unumdorligi, m³/soat.
S_n-berilgan materialdagi elak osti sinifining foizli mikdori 25%.
v- materialning elak ustida xarakatlanish tezligi .
Ye- elak samaradorligi-90
- material zichligi - 1200 kg/m³.
v-materialning elak ustida xarakatlanish tezligi quyidagicha aniqlanadi.


(12.6)

Bu yerda l- elak uzunligi.

h=0,4 l.
S_v-berilgan materialdagi elak usti sinifining foizli mikdori- 75%

12.1-rasm. G‘alvir mashinaning kinematik sxemalari.

12-mavzu bo‘yicha topshiriq variantlari.

12.1 - jadval

N	Elak turi	Elak eni, V,mm	Elak uzun ligi l, mm	Kiyalik burchagi ,^0S	Elak teshiklari diametri, D, mm	Elak teshiklari diametrlari d, mm	Elak valining aylanishlar soni n, ayl/min
1	Vibratsion	1500	3750	20	90	25	750
2		1500	4500	20	85	30	800
3		1750	4500	30	90	45	800
4		1250	3800	30	110	30	810
5		1300	4000	20	114	28	820
6		1250	3500	30	115	40	760
7		1450	4100	15	115	35	780
8		2000	3500	20	100	36	900
9		1120	3450	30	85	38	1100
10		2400	500	40	95	40	1000
11		1750	3750	30	75	35	950
12		1250	3120	25	90	30	750
13		1230	4200	20	95	25	850
14		1250	3100	30	75	20	1000
15		1750	4000	25	60	15	1150
16		2100	4800	30	75	20	1200
17		1900	4200	70	80	18	950
18		1850	3800	26	90	25	850
19		1300	3900	25	100	30	875
20		1400	4200	30	110	40	950
21		1500	4500	30	105	35	9820
22		1600	4500	40	100	27	820
23		1250	3450	35	95	16	850
24		1300	4000	30	78	18	830
25		1250	3800	25	95	30	850

13-amaliy mashg‘ulot
BARABANLI SIM G‘ALVIRLARDA QUVVATNING SARFLANISHINI HISOBLASH
Amaliy ishning maqsadi: Barabanli sim g‘alvirlarga quvvatning sarflanishini hisoblashdan iborat. Hisoblash natijalari asosida sim g‘alvirning afzalliklari va kamchiliklari to‘g‘risida xulosa qilish.


Barabanli g‘alvirlar.G‘alvirlarning bu turi to‘lqinsimon materiallarni saralashga mo‘ljallangan bo‘lib, qiya o‘rnatilgan silindr, ba’zan esa kesik konus yoki



13.1-rasm. Barabanli groxot (g‘alvir)


to‘r stakanli ko‘pqirrali kesik prizma ko‘rinishidadir. Kushkirrali barabanli g‘alvirlar burat deb ataladi. Barabanli g‘alvirlarning afzalligi shundan iboratki, ular sekin va ravon aylanadi, sodda tuzilgan, lekin 1—3 mm yiriklikdagi zarralar uchun foydali ish koeffitsienti kichiklik qiladi.




13.2-rasm. Kup qirrali barabanli g‘alvir.
Saralash mashinalarning o‘ziga xos turlari
Donadorlikka ega bo‘lgan materiallarni yirikligi bo‘yicha turlaga ajratish jarayoniga saralash deyiladi. Saralash mexanik, gidravlik usul bilan hamda havo va magnityordamida amalga oshiriladi. Bular ichida eng ko‘p tarqalgan mexanik usul bo‘lib, bunda material dastlab maydalanadi va g‘alvirlar yordamida saralanadi. Material yoyiladigan yuza elakning asosiy qismi bo‘lib hisoblanadi. U elak ko‘rinishida bo‘lib, metaldan payvandlash yoki shtaplash yordamida to‘rsimon qilib tayyorlanadi.
Saralaning dastlabki, oraliq va so‘nggi (tayyor mahsulot olish) bosqichlari mavjud. Dastlabki saralash bosqichi materialni maydalashdan oldin bajariladi. Oraliq saralashda dastlabki maydalangan materialdan yiriklari ajratib olinadi. So‘nggi saralashda esa maydalangan material standart talblari bo‘yicha fraksiyalarga ajratiladi. Maydalangan materialning yirikligi bo‘yicha fraksiyalarga ajratish uch qavatli elak yordamida ma’lum takroriylik va amplitudada tebratish bilan amalga oshiriladi. G‘alvirlarni bir tekislikda yoki qavat-qavat qilib o‘rnatish mumkin.(13.3-rasm).
Qavat-qavat qilib o‘rnatilganda esa (13.3-rasm, b) jarayon aksincha davom etadi. Materialni qavat-qavat qilib saralashda saralash sifati yaxshilanadi va g‘alvirlarning yoyilishi kamayadi. Lekin jarayonni nazorat qilish qiyinlashadi. Yuqoridagi ikki jarayonni birgalikda bajarishga ikon beruvchi saralash usuli eng ko‘p tarqalgandir(13.3-rasm). G‘alvirdan o‘tayotgan material yirikligi bo‘yicha ajralib, g‘alvir teshiklaridan o‘tmaganlari yuqori sinfni va g‘alvir teshiklaridan o‘tganlari esa quyi sinfni tashkil qiladi. Har bir quyi sinf materiali undan pastki g‘alvir uchun dastlabki material bo‘lib hisoblanadi.
Materialni g‘alvir bo‘ylab harakatida qalvir teshiklaridan kichik bo‘lgan hamma materiallar pastga tushmasligi mumkin. Natijada yuqori sinf quyi sinf qoldiqlari bilan ifloslangan bo‘ladi.