O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

Materiallarning mexanik xossalari.
Materiallarning mexanik xossi uning barcha tashqi kuchlar ta’siriga qarshilik ko’rsatish qobiliyati, mustahkamlik chegarasi bilan xarakterlanadi.
M u s t a h k a m l i k ch ye g a r a s i deb, materialning maksimal kuch ta’siridan buzilganvaqtidagi unda hosil bo’lgan ichki kuchlanishga (R) ga aytiladi.
M a t ye r i a l n i n g s i q i l i sh d a g i – mustahkamligi

Bunda: Rb -namunaning yuzasiga ta’sir etayotgan buzuvchi kuch
S -namunaning ko’ndalang kesimi m²
CH o’ z i l i sh d a g i m u s t a h k a m l i g i

E g i l i sh d a g i m u s t a h k a m l i g i

bunda: b -namunaning eni; h -namunani balandligi (qalinligi); l -tayanchlar orasidagi ma-sofa/
Q a t t i q l i k . Materiallarga o’zidan qattiqroq jism botirilganda qarshilik ko’rsatuvchanlik xususiyatiga aytiladi. Materiallarning qattiqlik darajasi Moosning taqqoslovchi qattiqlik shkalasi orqali aniqlanadi. (Talьk –1, Gips –2 );Eruvchan shpat –4, Apatit –5, Ortoklaz yokidala shpati –6, Kvarts –7, Topaz –8, korund –9, almaz –10.
I sh q a l a n i sh g a q a r sh i l i k . Materialga ishqalanish natijasida yo’qotilgan massa-sini ishqalanish yuzasiga nisbati ishqalanish deb ataladi.

Bunda m, m1 –namunaning ishqalanishidan oldingi va keyingi massasi; S –ishqalanish yuzasi
P l a s t i k l i k - material kuch ta’sirida o’z shaklini o’zgartirsa va kuch olinganda o’zining avvalgi shakliga juda oz miqdorda qaytsa bunday xususiyatga plastiklik deb atala-di (qo’rg’oshin po’latning ayrim turlari).
1-ilova
Savollar:

1. 
   Qurilish materiallarining fizik xossalari haqida nimalarni bilasiz?.
   
2. 
   Qurilish materiallarining ximiyaviy xossalari haqida nimalarni bilasiz?.
   
3. 
   Qurilish materiallarining mexanik xossalari haqida nimalarni bilasiz?
   
4. 
   UzRST va «Qurilish mehyorlari va qoidalari» qanday xujjatlar, ularda nimalar keltirilgan ?