O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

9.2. Keramik sanitariya-texnik buyumlar
Keramik sanitariya-texnik buyumlarga quyidagilar: rakovinalar, uni­taz­lar, baklar, trubalar, tajribada ishlatiladigan idishlar, elektr izolyatorlar va boshqalar kiradi.
Murakkab shaklga ega bo’lgan ko’pgina sopol buyumlar (chanoq, unitaz, radiator va vannalar) suyuq loy qorishmasini qolipga quyish yo’li bilan tayyorlanadi. Qolipga quyish uchun kaolin, o’tga chidamli loy, kvarts, dala shpati kabi jinslarni suvda kukun holatigacha tuyiladi va elektrolit qo’shilmalar (soda, eruvchan shisha) bilan qorishtirib suyuq xom ashyo tayyorlanadi.
Ichki qismi bo’shliqdan iborat bo’lgan buyumlar quyidagicha tayyorla­nadi. Tashqi qismi radiator shakliga o’xshash gipsli qolipga suyuq qorishma quyilib, bir necha soat tinch holatda saqlanadi. Gips qolipning sirtida zich qatlam hosil bo’lgandan keyin ortiqcha suyuq qorishma qolipda qoldirilgan teshikdan to’kiladi va qolipning tashqi qismi sindiriladi. Tayyor bo’lgan radiator quritiladi, so’ng sirlanadi va kuydiriladi. 
Xumdonda 1250-1300 ^oS haroratda (botirib olish yoki purkash usuli bilan) buyum sirtiga qoplangan sir erib, uning yuzasida yupqa tekis shishasimon qatlam hosil qilinadi. Quyma usul ko’pincha sanitariya texnika buyumlari ishlab chiqarishda ko’p qo’llaniladi.
Zamonaviy korxonalarda og’ir mehnat operatsiyalari mexanizatsiya­lash­tirilgan bo’ladi. Ba’zi buyumlar masalan, unitazlarni quyganda bosim ostida quyish usuli ishlatiladi. Bunda shlikerni to’kish vakuum asosida amalga oshiriladi (14-rasm). 
SHliker nasos (1) yordamida aralashtirgich (2) dan gips qoliplari (3) ga beriladi, quyish oldidan probkali kran (4) va navbatma-navbat qoliplar tagida joylashgan kranlar ochiladi, bunda kran (5) yopiq bo’ladi. Massa qoliplarga qotganidan so’ng ortiqcha shliker to’kib tashlanadi. Bunda kran (5) ochilib, shliker vakuum ta’sirida idish (8) ga keladi. Vakuumni rota­tsion suv halqali nasos (6) va elektromator (7) yaratadi. Idish shliker bilan to’lgach, shliker quvur (9) orqali aralashtirgich (10) va to’kilib, u yerda uning namligi rostlanadi. 
Xuddi shu usulda turli shakldagi umivalniklar quyiladi. Sanitariya-texnika chinni buyumlari ma’lum gidravlik bosimga bardosh berish, kislota va suv ta’siriga chidamli bo’lishi lozim. Ularning suv shimuvchanligi nol atrofida, shakli muntazam, yuzasi silliq bo’lishi shart.