O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti fizika texnika fakulteti

Deytron. Deytron bir proton bir neytrondan tashkil topgan vodorod izotopi. Massa soni A=2, zaryadi Z=1, boq’lanish energiyasi E=2,22 MeV, spin va juftligi I^=1⁺, magnit momenti , kvadrupol momenti Q=2,738*10^-27 sm², solishtirma bog‘lanish energiyasi =1,11 MeV/nuklon bo‘lgan bo‘sh bog‘langan yadrodir.
Deytronning bog‘lanish energiyasi 2,22 MeVga teng, ya’ni bitta nuklonga to‘g‘ri keluvchi solishtirma bog‘lanish energiyasi 1,1 MeV, ko‘pchilik yadrolarda esa solishtirma bog‘lanish energiyasining juda kichik bo‘lishi yadroviy kuchning qisqa masofada o‘zaro ta’sir ekanligidandir. Bu xususiyati deytron solishtirma bog‘lanish energiyasini A4 bo‘lgan yengil yadrolar solishtirma energiyalari bilan taqqoslasak ko‘rinadi.
1-jadval

Yadrо
Sоlishtirmа bоg‘lаnish enеrgiyasi (MeV/nuklоn)	1,11	2,8	7,1

Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, solishtirma bog‘lanish energiyasi nuklonlar soni ortishi bilan oshib bormoqda.
Haqiqatdan deytronning radiusi R=4,8*10^-13 sm, boshka yadroviy o‘lchamlardan katta bo‘lib chiqadi. Deytronda nuklonlar bir-birlaridan o‘zoqda joylashgan, shuning uchun sust bog‘langan solishtirma bog‘lanish energiyasining massa soni oshishi bilan oshib borishligini yadrodagi nuklonlar o‘zaro bog‘lanish sonining oshishi bilan tushuntirish mumkin. Masalan: -da bitta, -da uchta, -da oltita juft bog‘lanish bo‘ladi. Proton-proton, neytron-neytronlar bilan bog‘langan holat mavjud emas, bu bog‘lanishlar energiyasi nol, n-p, p-n-bog‘lanishlar energiyasi soniga ko‘ra bog‘lanish energiyasi oshib borishi kerak.
Deytrondagi nuklonlar bog‘lanishini yadro potensiali shaklida ifodalash mumkin. Bunda U=0 ikkala nuklon tinch holat energiyasi U>0 nuklon-nuklondan sochilishda, U<0 nuklonlar o‘zaro bog‘lanib turgandagi energiyalari.