O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti «bino va inshootlar qurilishi»

1-rasm. Fermalar
Ferma elementlarining kesim turlari
Uchburchak .Trapetsiyasimon. Paralel belbog’li. Poliganal.



2-rasm. Ferma elementlarining kesim yuzasi

1. 
   Ferma elementlarida hosil bo‘ladigan hisobli kuchni aniqlash.
   

Elementlarda hosil bo‘ladigan hisobiy kuchlarni qurilish mexanikasi usullaridan foydalanib topiladi. Momentlar usuli, fermani kesish usuli, tugunlarni kesish usuli, Maksvell – Kremona diagrammasidan foydalanish usuli. Bu usullardan foydalanib fermaning elementlarida doimiy yukdan, qor yukidan va tayanch momentlardan hosil bo‘ladigan kuchlar aniqlanadi, va ularni yig‘indisi elementga ta’sir etayotgan hisobiy kuchni beradi.
Ferma elementlarda hosil bo‘ladigan hisobiy kuchni aniqlangandan keyin ularni hisobini qilish kerak bo‘ladi.
Hisoblash tartibi quyidagicha:

1. 
   Cho‘zilishga ishlaydigan elementlarni talab qilingan kesim yuzasini quyidagi formula orqali aniqlanadi:
   

(1)

2. 
   Burchaklik, qoshtavr, shveller, tavr va po’lat varaqasimon listlardan tayyorlangan profillardan mos keladigan yuzalar tanlab olinadi tanlab olinadi:
   

A_T.K.« A_x (2)

3. 
   Mustaxkamligi tekshiriladi, bunda .
   

(3)
bo‘lishi kerak.
1.Siqilishga ishlaydigan elementlarning egiluvchanligini qabul qilib olib, shartli egiluvchanligi topiladi va φ koeffitsienti mos keladigan formula bo‘yicha hisoblanadi va talab qilingan kesim yuzasi aniqlanadi:
(4)
bu yerda: γ_s- elementni ishlashini e’tiborga oladigan koeffitsient, agarda egiluvchanlik λ>60 bo‘lsa, 0,8ga teng, λ<60 bo‘lsa, 0,95ga teng inersiya radiusi ham aniqlanadi:
2.Talab qilingan kesim yuzasiga va inersiya radiusiga qarab, ikkita teng (yoki tengsiz) tomonli burchakliklarni qabul qilib, A_x, i_x, i_y haqiqiy yuzasi va radius inersiyalari yoziladi.
3.Tanlab olingan elementlar mustaxkamligi va ustivorligi tekshiriladi. Buning uchun avval x – x va y – y o‘qi bo‘yicha egiluvchanligi aniqlanadi:

Aniqlangan egiluvchanligini katta qiymatiga qarab, shartli egiluvchanligi topiladi va mos keladigan formuladan foydalanib φ- koeffitsientni qiymati hisoblanadi, element kesim yuzasida hosil bo‘ladigan kuchlanish aniqlanadi:
(5)