O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti r. J. Tojiev, R. X. Mirsharipov

+q
yuk
) 

 N, kg/m (6.21) 
bu yerda: 

- harakat qarshilik koeffisienti; N - blandlik, m; 
N= L

sin

, m
 
(6.22) 
yuksiz tarmoqlardagi harakatlanish qarshiligi: 
W
aks
=W
III-IV
=(q
tas
+q
salt
) L

cos

-q
tas
 

 kg/m
 
(6.23)
Etaklovchi baraban tortish kuchini aniqlash. 
W
0
=
бар
S
S

2
1


 
 
 
 
(6.24) 

---

75 
bu yerda: 

bar
= 0,95 barabanning FIK 
Etaklovchi baraban yuritmasi elektrodvigatelining quvvati 
N=
W V
0
102

,
 nvm
 
 
(6.25) 
bu yerda: W
0
– yetaklovchi barabanning tortish kuchi, kg 
Elektrodvigatel quvvatini yuritmaning FIK ni va yurgizish 
mohiyatini e’tiborga olib quyidagicha aniqlaymiz. 
N
dv
=
,
1
.
1
0
ред
N

 nvm
 
 
(6.26) 
Reduktor uzatishlar soni 
U=
б
дв
n
n

 
 
 
(6.27) 
bu yerda: n
dv
– elektrodvigatel valining bir minutda aylanishlar soni, 
ayl/min; n
b
- barabanning bir minutda aylanishlar soni, ayl/min. 
Barabanlarning asosiy o’lchamlarini aniqlash: 
Etaklovchi baraban diametri 
D
E
=(125

150)

U, 
mm;

 
 
(6.28) 
Taranglovchi baraban diametri 
D
T
=(75

100)

U, mm
 
 
 
(6.29) 
Barabanning bir minutda aylanishlar soni 
N
b
=
,
60


D
V


ayl/min.
(6.30)
Taranglovchi moslamaniNg hisobi. Taranglovchi moslamadagi 
taranglovchi kuch quyidagi formuladan aniqlanadi 
( 
)
,
(6.31)
bunda: T-polzun yoki aravachali taranglovchi moslamalar harakatida 
yo’kotiluvchi kuch (odatda, tajriba orqali olinadi); 
k
yo’naltiruvchi 
barabanlarda yo’qotiladigan kuchni hisobga oluvchi koeffisient. 
Vintli taranglovchi moslamaning hisobi. Bitta vintga to’g’ri 
keluvchi quyidagi formuladan aniqlanadi; 
(6.32)
bunda: j-kuchning vintlararo notekis bo’linishini hisobga oluvchi 
koeffisient 
(j = 1,5 ... 1,6). 
CHo’zilish kuchlanishi (cho’zilishga ishlaydigan vintlar uchun) 
 
 
 
 
(6.33) 
 

---

76 
bunda d
1 
– rezbaning ichki ariqchasi bo’yicha vint diametri, mm; 
– vintning cho’zilishdagi ruxsat etilgan kuchlanishi.
Ezilish kuchlanishi (ezilishga ishlaydigan vintlar uchun), 
 
 
 
 
 
(6.34) 
bunda:
 -
vintning ezilishdagi ruxsat etilgan kuchlanishi MPa. 
Vintning uzunligi
(6.35)
Bo’ylama egilish bo’yicha vint qirqimi quyidagi formula bilan 
tekshiriladi. 
(6.36)
bunda 
– buzuvchi kuch; P - mustahkamlik ehtiyot koeffisienti. 
( )
(6.37)
bunda Ye - keltirilgan elastiklik moduli. Pa; 
l
-vintning bo’sh uzunligi, 
odatda, vintli taranglovchi moslamaning yurish uzunligiga bog’liq 
bo’ladi; 
t- 
bir uchi mahkamlangan va ikkinchi uchi bo’sh bo’lgan 
tayanchning konstruktsiyasini hisobga oluvchi koeffisient; l - rezbaning 
ichki diametri bo’yicha vintning ekvatorial inertsiya momenti: 
(6.38)
Buzuvchi kuch qiymatini (7.37) formulaga qo’ysak, 
(6.39)
hosil bo’ladi, bu formuladan vintning ichki diametrini aniqlaymiz.
√
(6.40)
Gaykaning kerakli o’ramlar soni o’ramlardagi ruxsat etilgan 
solishtirma bosim shartidan aniqlanadi; 
( 
)
(6.41)
bunda d - rezbaning tashqi diametri; d
1
- rezbaning ichki diametri, 
[P]=4 MPa po’lat uchun ruxsat etilgan solishtirma bosim. 
Gaykaning balandligi: 
H=Z · t,
(6.42)
bunda t-vintli qirqimning qadami. 
Vint chizig’ining ko’tarish burchagi 
quyidagi formuladan 
aniqlanadi: 

---

77 
(6.43)
bunda d
o’r
- vintning o’rta diametri: 
 
 
 
 
 
 
(6.44)
Taranglovchi moslamalar uchun o’z-o’zini tormozlaydigan vint 
(trapetsial yoki kvadrat) qabul qilinadi, ya’ni φ > β; β- o’z-o’zini 
to’xtatish burchagi; 
Yuklovchi va bo’shatuvchi moslamalar. 
Konveyerni odatda