|
Porshenli nasoslarning foydali ish koeffitsienti
Porshenli nasoslarda ham markazdan qochma nasoslardagi kabi, energiyaning yoʼqotilishi mavjud boʼlib, u mexanik va gidrodinamik qarshiliklarni yengishga sarf boʼladi. Bulardan biri xajmiy yoʼqotish boʼlib, unga nazariy sarf bilan xaqiqiy sarfni teng emasligi sababdir. Oddiy bir xarakatli porshenning nazariy sarfi formula bilan xisoblanadi.
(8.1)
Haqiqitda esa, porshenning bir marta borib kelishida tasvirlangan xajmi SL ga teng xajmli suyuqlikning hammasi xaydash trubasiga tushmaydi. Bir qism suyuqlik porshen bilan silindr devori orasidagi tirqish orqali va salnikdagi tigʼizlagichning kamchiligi sababli tashqariga sizib oʼtadi. Xaydash davri tugab, soʼrish boshlanganda xaydash klapaning bir onda yopilmasligi natijasida (yopilish davri qisqa boʼlsa) ham juda oz miqdordagi suyuqlik orqaga qaytishga ulguradi. Natijada xaqiqiy sarf nazariy sarfdan kam boʼladi. Xaqiqiy sarfning nazariy sarfga nisbati xajmiy foydali ish koeffitsienti deyiladi va xaqiqiy sarf Qx ning nazariy sarfi Qn ga nisbati bilan aniqlanadi:
(8.2)
Nasosning tuzilishi va uning eskirganlik darajasiga qarab = 0,85 - 0,99 chegarada oʼzgaradi. Nasosning suyuqlikning koʼtarish uchun sarflanayotgan energiyasi uning xaydash trubasida hosil qilgan bosimi Nx bilan belgilanadi. Bu bosim soʼrish bosimi xaydash bosimi nasosdagi va xaydash trubasidagi gidravlik qarshiliklarni yengishga sarf boʼlgan bosimlar yigʼindisi Nn+Nm orqali quyidagicha aniqlanadi:
(8.3)
Hn va Hm lar ishqalanish va mahalliy qarshiliklarni xisoblash formulalari yordamida aniqlanadi.
Nasosning foydali bosimi H ga esa trubalardagi gidravlik qarshilik kirmaydi:
Hf = Hx – Hs + Hn (8.4)
Vakuummetr va manometrlar koʼrsatuvidan aniqlangan indikator bosim
ga teng. (8.5)
Manometr bosim Nx=Nm degan tushunchani kiritamiz. U holda nasos qurilmasidagi yoʼqotishlarni gidravlik FIK va qurilmaning FIK orqali ifodalanadi.
Nasosning suyuqlikni koʼtarish uchun sarflangan foydali quvvati ni topsak, u holda indikator FIK ni quyidagicha ifodalash mumkin: (8.6)
Yuqorida keltirilgan tengliklardan va oxirgi formuladan ushbu munosabat kelib chiqadi:
(8.7)
Indikator quvvatining porshenga berilgan quvvat Np ga nisbati mexanik FIK dan iborat.
(8.8)
Bundan foydalanib nasosning toʼliq ish koeffitsientini topish mumkin:
(8.9)
Bundan koʼrinadiki, nasosning toʼliq FIK i xajmiy, gidravlik va mexanik FIK larning koʼpaytmasiga teng ekan:
(8.10)
Demak, nasos olgan toʼliq quvvat quyidagi formula bilan aniqlanadi:
(8.11)
Oxirgi formulada xisob SI sistemasida bajarilishi kerak. Nasos ishlab turganida dvigatelning sarflangan quvvati nasos foydalangan quvvat bilan quyidagicha bogʼlangan boʼladi:
(8.12)
Bu yerda; ηish boshqaruvchi zvenodagi ishqalanish kuchlarini belgilovchi FIK, a=1,1 ÷ 1,2 - quvvatning zapas koeffitsienti; dvigatel koʼproq zoʼriqib ishlagan xolni xisobga oladi.
Nasosning foydali ish koeffitsientlarini: ηg = 0,9 ÷ 0,98; ηm = 0,95 ÷ 0,98; η = 0,65 ÷ 0,9 chegarada olinadi. bu qiymatlar nasosning turiga va uning eskirganlik darajasiga bogʼliq boʼlgani uchun, aniq koʼrsatilmaydi.
Taʼmirlash ishlari boshlashdan avval nasosni elektr tarmogʼidan uzish, tortib chiqarilayotgan moddani boʼshatish, yuvish, xavfsiz temperaturagacha sovitish va barcha birlashtirilgan truboprovodlardan ozod qilish zarur.
Taʼmirlash ishlarining texnologiyasi va usuli koʼzda tutilayotgan ishning xajmiga qarab aniqlanadi. Qizigan nasoslarni bloklarga (oʼta qizigan maxsulotlarni tortib chiqaruvchi nasoslarda) oʼziga yarasha qiyinchilik tugʼdiradi: koʼpincha gaykalar vashpilkalar quyib ketadi. Qismlarga ajratishdan oldin ajratgich qismlarni maxkamlovchi detallari bilan birga qoʼlda tozalagichlar orqali koks va iflosliklardan tozalanadi, soʼngra kerosin bilan namlanadi. Birmuncha vaqt oʼtgandan soʼng gaykalarni boʼshatish yoki shpilkalarni burash xali ham qiyin boʼlsa, bugʼlarni isitishga xarakat qilinadi. Eng oxirgi chora gaykalarni zubilo bilan uzib olinadi, bu vaqtda shpilkaning butunligini saqlab qolishga xarakat qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
