O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi farg’ona politexnika instituti ishlab chiqarishda boshqaruv fakulteti

Ishlab chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirish. 
Ishlab  chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirish uchun boshlang’ich ma`lumot  
bo’lib, ishlab chiqarish ob`yektlari tarkibi, har bir ob`yekt bo’yicha ishlab   chiqarish dasturi, yangi mahsulotni o’zlashtirish muddatlari normativlari  
hisoblanadi.  
Ishlab chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirishda kalendar rejalar  tuziladi, zaruriy mehnat, moddiy va pul mablag’lari miqdori aniqlanadi.  
Konstruktorlik va texnologik loyihalar bo’yicha ishlar hajmi kishi-soatlarda,  
texnik jarayonlarni moddiy jihozlash bo’yicha ishlar norma-soat yoki  natural birliklarda aniqlanadi.  
Ishlab chiqarishni texnik tayyorlash mehnat sig’imini hisoblash uchun  quyidagi usullardan foydalaniladi:  
1. dastlabki me`yorlashtirish;  
2. namuna bo’yicha me`yorlash;  
3. detalli me`yorlash.  
Dastlabki me`yorlashtirish yangi mahsulot korxona ishlab chiqarish turiga  mos kelgan holatda qo’llaniladi. Konstruktor yangi mashina yoki jihozning  konstruksiyasi borasida umumiy ma`lumotga ega bo’lib, rejalashtirish bo’limi  xodimlari bilan birgalikda tajriba ma`lumotlari asosida ish hajmini aniqlaydi.  Namuna bo’yicha me`yorlashtirishda yangi mashina yoki jihozni tuzilishi  jihatdan bir xil yoki o’xshash mahsulotlar nuqtai nazaridan ko’rib chiqiladi.  Bunda ishning mehnat sig’imi turli omillar bo’yicha ko’rib chiqiladi va har  bir omil bo’yicha xususiy koeffisiyentlar aniqlanadi, konstruksiyaning talabga  javob berishini hisobga oluvchi koeffisiyent konstruksiyaning murakkabligini  e`tiborga oluvchi koeffisiyent va h.k. So’ngra umumiy mehnat sig’imi  koeffisiyenti topiladi. Ushbu koeffisiyenti yangi mashina yoki mahsulotni  texnik tayyorlash mahsuloti mehnat sig’imidan qancha farq qilishini  
ko’rsatadi.  Detalli me`yorlashtirish usulida konstruktorlik va texnik tayyorgarlik  
uchun vaqt sarfini hisobga olish amaldagi vaqt me`yorlari va normativlari  asosida olib boriladi. Ushbu norma va normativlar mahsulot detallari  konstruktorlik va texnologik murakkabligi guruhi bo’yicha tuziladi.  Hisob tartibi quyidagicha:  
1. Loyihalashtirilayotgan mahsulotlar tarkibidagi original detallar soni  
aniqlanadi.  
2. Original detallar konstruktorlik va texnologik murakkablik guruhi  
bo’yicha taqismlanadi.  
3. Normativlar asosida ishlab chiqarishni texnik tayyorlash har bir bosqichi  
davomiyligi hisoblanadi.  
Har bir bosqichning davomiyligi quyidagi formuladan hisoblanadi: