O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi farg‘ona davlat universiteti

12-MAVZU:  PEDAGOGIK  TEXNIKA  VOSITASI: 
VERBAL VA NOVERBAL KOMMUNIKATSIYA  
 

---

82 
 
insonlar,  balki  kimning  kasbi  (yozuvchi,  notiq,  tarjimon,  siyosatchi  va  h.k.)  buni 
taqozo  qilsa,  ular  ham  kengaytirib  borishlari  kerak.  Agar  siz  aynan  nima 
demoqchiligingizni  bilsangiz  (tushunsangiz)va  sizning  lug’at  boyligingiz 
yetarlicha  boy  bo’lsa,  siz  o’z  fikringizni aniq  ayta  olasiz  va  bu  bilan  yuz  berishi 
mumkin  bo’lgan  anglashilmovchiliklarga  barham  berishingiz  mumkin.  Va, 
aksincha,  fikrida  ham,  so’zlarida  ham  chalkashlik  (sumbur)  bo’lgan  insonlar  har 
doim  pand  yeyishdan  xavotirlanishadi.  Ko’pincha  odamlar  bilim  darajasini 
ko’zko’z  qilmaslik  va  takabbur  ko’rinmaslik  maqsadida  o’zlarining  boy 
lug’atlaridan foydalanishga uyalishadi yoki iymanishadi  
Tinglovchilar  diqqatini  ushlab  turish  qobiliyati  juda  muhim  hisoblanadi. 
Agar  siz  ma‘ruza  qilayotganda  birorbir  tinglovchining  ko’ziga  tik  qarab  turib 
gapirsangiz,  javob  e‘tibori  albatta  kafolatlanadi.  Va  aksincha,  agar  siz  o’z 
fikrlaringizni  bir  ohangda,  zerikarli  tarzda  avvaldan  tayyorlangan  matnga  tikilib 
bayon  etsangiz,  ko’p  o’tmay  auditoriya  sizni  tinglamayotganligini  anglaysiz. 
Nigoh  bilan  aloqa  munosabat  yana  shunisi  bilan  ham  samaraliki,  ma‘ruzachiga 
tinglovchilarning  ta‘sirlanishini  ham  baholash  imkonini  beradi.  Ikki  kishi 
ishtirokidagi  shaxsiy  muloqot,  ya‘ni  kommunikatsiya,  eng  samarali  hisoblanadi. 
Saylovchilar  bilan  shaxsan  so’zlashish  nomzodning  saylov  kompaniyasida 
samarali imkoniyati katta bo’lishi siyosatda allaqachonlar ma‘lum.  
Tanlagan  shaxs  bilan  muloqot  samarali  bo’lishi  uchun  nima  qilish  kerak? 
Psixologlarning  aniqlashicha,  muloqot  uchun  ochiq  savollar  ko’proq  imkoniyat 
beradi. Yopiq savollarga javob berishda (―Sizga ishingiz yoqadimi?‖) oddiygina 
―ha‖  yoki  ―yo’q‖  bilan  chegaralanish  mumkin.  Ochiq  savollar  esa  (―Sizga 
ishingizda nima ko’proq yoqadi?‖) ochiq javoblarni talab qiladi.