O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi farg’ona politexnika instituti

Biosfera deyilganda Yerning hayot tarqalgan yuza qismlari tushiniladi. U o’z ichiga barcha tirik organizmlarni va ular tarqalgan joydagi noorganik modalarni qamrab oladi. Ma’lum torqoq ma’noda, biz atrof-muhit yoki tabiat deganimizda mana bu biosferani nazardatutamiz. Organizmlarning tabiatdatutgano’rni, ularning turli-tumanligi, keng tarkalganligi, uzoqgeologik davrlar mobaynida mavjud ekanligi, o’ziga xos tanlash xususiyatiga egaligi, bioqimyoviy jihatdan favkulodda faolligi kabi ko’rsatkichlari bilan belgilanadi. Ularning biomassasi Yer kobig’ining bor-yo’g’i 0,0001% ni, quruq mas-sasi bo’yicha esa 0,00001% ni tashkil etadi, bu miqdor doimo uzluksiz yangilanib, tiklanib va parchalanib turadi. Shuning uchunorganizmlarning tabiatdagi roli hakida fikr yuritilganda faqat miqdoriy jihatdan yondashish noto’g’ridir.

Hozirgi paytda Yerdagi tirik organizmlarning yillik o’rtacha o’sishi 2,23*10¹¹tonnani tashkil etadi. Agar so’nggi mil­liard yil uchun bu miqdorni hisoblasak, Yer qobig’ining massasiga nisbatan 10 marta ko’p biomassa hosil bo’lganligini ko’rish mumkin. Buncha miqdor biomassa va unda jamlangan energiyani oldimizga keltirsak, organizmlarning yerdagi ahamiyati haqida yakqolroq tasavvur hosil qilishimiz mumkin.