O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi falsafa ma’ruzalar matni

4-mavzu. Rivojlanish va o’zaro aloqadorlikning umumiy qonuniyatlari. Falsafiy qonunlar.  
Reja:  
1.  O’zgarish  va  taraqqiyot  jarayonida  takrorlanish  tamoyili.  Qonun  tushunchasi,  uning  mohiyati  va  falsafiy 
talqini.  
2. Voqelik va o’zgarish jarayonida ayniyat va ziddiyat dialektikasi. Uning tabiat va jamiyatdagi xususiyatlari.  
3. Olamning mavjudligi — miqdor va sifat voqeligi tarzida. Taraqqiyotda tadrijiylik tamoyili.  
4. O’zgarish va rivojlanish jarayonida o’z-o’zini inkor etish tamoyili. Vorislik va yangilanish.  
Olamdagi narsa va hodisalarning harakati, o’zgarishi, bir holatdan ikkinchi holatga o’tib turishi, rivojlanishi, ular 
o’rtasidagi aloqadorlik va o’zaro ta’sir kabi masalalar qadimdan mutafakkirlar, olimlar, faylasuflar o’rtasida turli 
bahs, munozara, tortishuvlarga sabab bo’lgan. Chunki ular to’g’risida aniq bilimga ega bo’lmasdan turib, olam 
va  uning  taraqqiyoti,  rivojlanish  manbai,  harakatlantiruvchi  kuchlari  to’g’risida  hamda,  eng  asosiysi,  kelajak 
haqida ilmiy tasavvurga ega bo’lish qiyin.  
Atrofimizdagi  jamiki  narsa-hodisalar,  ya’ni  eng  mayda  zarrachalardan  tortib  to  Er,  Quyosh,  Koinotgacha 
barchasi,  shu  jumladan,  kishilik  jamiyati  ham,  doimo  harakat,  o’zgarish  va  rivojlanishdadir.  Ular  o’rtasida 
abadiy  o’zaro  bog’liqlik,  o’zaro  ta’sir  va  aloqadorlik  mavjud.  Olamda  o’z-o’zidan,  tasodifiy  ravishda  hech 
qanday harakat ham, o’zgarish ham yuz bermaydi.