О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

Lyudvig fon 
Bertalanfi 
(1901- 1972 ) 
Nazariy 
biologiyaning 
taniqli 
vakili 
hisoblanadi. 
U 
biofizika, 
fiziologiya, 
psixologiya 
sohasida 
fundamental 
tadqiqotlar 
olib 
borgan. 
 
1949  yildan  Kanadada  va  AQShda 
doimiy  yashagan  avstriyalik  biolog. 
"Tizimlarning  umumiy  nazariyasi"  deb 
nomlangan 
umumlashtirilgan 
tizim 
konsepsiyasining 
asoschisi 
bо‘lgan. 
Uning  asosini  tizimli  muammolarni  hal 
qiluvchi,  birinchi  navbatda,  tipologik 
bо‘lmagan  tizimlarni  tavsiflash  uchun 
matematik  apparatni  ishlab  chiqish 
yotadi. 
 
Tizimli  yondoshuv  –  tizimdan  tashqarida  bо‘lganda  unchalik 
bog‘lanmagandek,  yoki  mutlaqo  bog‘lanmagandek  kо‘ringan  obyektlar, 
jarayonlar,  hodisalar  asosidagi  asos  bо‘luvchi  integrativ  “birlashtiruvchi” 
yagona sifatni topishga imkon beradi. 
Tizimli  yondoshuvining  ahamiyati  shundaki,  menejerlar  tizimni  va 
ularning 
ijtimoiy-iqtisodiy 
hatyodagi 
rolini 
yaxshi 
tushunsalar, 
tashkilotning о‘ziga xos ishlarini bajarishga osonroq moslasha oladilar. Bu 
ayniqsa,  menejer  uchun  juda  muhimdir,  chunki  tizimlar  yondoshuvi  uni 
alohida  birliklarning  ehtiyojlari  va  butun  tashkilotning  maqsadlari 
о‘rtasida  muvozanatni  saqlab  turishga  undaydi.  U  butun  tizim  orqali 
о‘tadigan  axborot  kimmunikatsiyasi  haqida  bosh  qotiradi,  shuningdek, 
muloqotning ahamiyatiga e’tiborni qaratadi. 
Tizimli  yondoshuv  samarasiz  qarorlarni  qabul  qilish  uchun  sabablarni 
aniqlashga  yordam  beradi,  shuningdek,  rejalashtirish  va  nazoratni 
takomillashtirish uchun vositalar va texnikani ta’minlaydi. 
                                                           
25
 
Берталанфий Л. Фон История и синтез общее теории систем. В кн: Системные иследования. Ежегодник 1973. М.: Наука. 
1973 й., 20-37 ст
 

---

70
 
 
Shunday  qilib,  tizimli  yondoshuv  har  qanday  ishlab  chiqarish  va 
biznes  faoliyatini  va  boshqaruv  tizimining  о‘ziga  xos  xususiyatlar 
darajasidagi faoliyatini har tomonlama baholash imkonini beradi. Bu bitta 
tizim  doirasida  har  qanday  vaziyatni  tahlil  qilishda,  kirish  va  chiqish 
muammolarining  xarakterini  aniqlashga  yordam  beradi.  Muntazam 
yondoshuvdan  foydalanish  boshqaruv  tizimidagi  barcha  darajalarda 
qarorlarni  qabul  qilish  jarayonini  tashkil  etishning  eng  yaxshi  usulini 
ta’minlaydi 
Murakkab  ijtimoiy-iqtisodiy    tizimni    о‘rganish    jarayonida  
menejmentda    tizimli    yondoshuv    mohiyati    asosan    quyidagilardan  
iborat: 
-  menejment  maqsadlarini  yaratish; 
-  qо‘yilgan  maqsadlarini  amalga  oshirishda eng  kam  xarajat qilib,  
yuqori  samaraga  ega  bо‘lish; 
-    maqsad,    usul    va    ularga    erishish    vositalariga    miqdoran    baho 
berish    va    faoliyatning    rejalashtirilgan    natijalariga    ega    bо‘lishning 
barcha  imkoniyatlarini  baholash
.