О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

II-BOB. MENEJMENT NAZARIYASINING SHAKLLANISHI VA 
RIVOJLANISHI 
 
Kalitli  sо‘zlar:
 
evolyusiya,  g‘oya,  samara,  texnologiya,  psixologiya, 
injeneriya, ergonomika, marketing, jarayon, teylorizm, xaronometraj usuli, 
unumdorlik,  ixtisoslashuv,  vakolat,  mas’uliyat,  intizom,  korporativ, 
postulat,  samarali  usul,  model,  qо‘shimcha  qiymat,  ilmiy  menejment, 
integratsiya, 
ratsionallashtirish, 
emperik 
usul, 
mumtoz(klassik)  
menejment,  mexnatni  texnokratik  boshqarish  usuli,  axloqiy  yondoshuv, 
bihevioristik, emperik.
 
 
1. MENEJMENTNING FAN SIFATIDA SHAKLLANISH 
EVOLYUSIYASI 
Menejment    nazariyasining    dastlabki    kurtaklari    qadim  zamonlarga  
borib  taqaladi, G.Y. Sezar
9
, A. Makedonskiy
10
, Turkistonda  esa  о‘rta  asr  
davrida    A.  Temur    hukmronligi  vaqtidan  boshlab  shakllana  boshlagan. 
Dastlabki paytlarda u oddiy bо‘lib, asosan harbiy tavsifga ega edi. 
О‘sha  davr    menejerlari    harbiy    intizomni    о‘rnatish    maqsadida  
odamlarni    jazo    bilan    qо‘rqitish,    har    qanday    buyruq  va    farmonlarga 
sо‘zsiz itoat etish kabi usullarni qо‘llaganlar. Bunday boshqaruvga mehnat 
resurslaridan  foydalanish,  ulardan  iloji  boricha  kо‘proq  qо‘shimcha  
qiymat  undirishning    g‘oyatda    samarali  usuli,  deb  qaralgan.  A.  Temur 
davrida  markazlashgan,  intizomli  davlatning  barpo  etilganligiga  ham 
Soxibqironning  о‘z  qо‘l    ostidagilarni    “
qо‘rquv  bilan  umid    о‘rtasida  
ushlash
”  bо‘yicha boshqargani  sabab  bо‘lgan. 
Kapitalizm  tuzumining  boshlang‘ich  davrida  tadbirkor  -  mulk  egasi 
ishlab  chiqarishni  о‘zining  shaxsiy  tajribasiga  tayanib  boshqargan.  XVIII 
asrning oxirlarida Angliyada bо‘lgan sanoat inqilobi boshqaruvga bо‘lgan 
qiziqishni  yanada  kuchaytiradi.  Boshqaruv  xodimlarini  tayyorlashga 
alohida e’tibor berila boshlandi.  
Ammo XIX asrning ikkinchi yarmi va XX asr chegarasida texnika va 
texnologiyaning  takomillashuvi,  ishlab  chiqarishning  keskin  о‘sishi 
                                                           
9