О‘zbekiston respublikasi oliy va о‘rta maxsus ta’lim vazirligi e. D. Yusupov, Z. K. Kusharov

Rahbar mehnatini tashkil 
qilishning yo’nalishlari 
Rahbarning ish 
vaqtini taqsimlash 
Ish  vaqtini  maqsadga  muvofiq  tashkil  qilish 
rahbar  mexnatini  takomillashtirishning  asosiy 
omilidir.  Bunda  asosan  ishga  sarf  qilinadigan 
vaqt tahlil qilinadi. 
 Kichik yig’ilish va 
unda so’zga chiqish 
 Rahbar  faoliyatida  ishlab  chiqarishga  oid  har  xil 
yig’ilishlar  o’tkazish  va  boshqa  yig’ilishlarga 
ishtirok  etish  katta  ahamiyatga  ega.  Bunday 
yig’ilishlar rahbar ishining samaradorligini oshiradi. 
Yig’ilish mavzusi va maqsadiga qarab ishtirokchilar 
doirasida aniqlanadi. 
 Axborot va tеxnik 
vositalar 
 Rahbar  faoliyatining  asosini  odamlar  bilan  ishlash 
tashkil  qiladi.  Ammo  u  barcha  hujjatlardan  va 
tеxnik  vositalardan  samarali  foydalanishi  zarur. 
Korxonaga  kеlib  tushuvchi  va  undan  chiquvchi 
hujjatlarning aniq ro’yxati bo’lishi kеrak. 

---

183
 
 
4.  Kichik  yig‘ilish  (yig‘ilish)  va  unda  sо‘zga  chiqish.  Rahbar 
faoliyatida  ishlab-chiqarishga  oid  har-xil  yig‘ilishlar  о‘tkazish  va 
о‘tkazilayotganlarida  ishtirok  etish  katta  ahamiyatga  ega.  Bunday 
yig‘ilishlar rahbar ishining samaradorligini oshiradi. Yig‘ilish mavzusi va 
maqsadga  qarab  qatnashuvchilar  doirasi  aniqlanadi.  Yig‘ilishda  rahbar 
ma’ruza  qilishi  yoki  sо‘zga  chiqishi  mumkin.  Shuning  uchun  u  yaxshi 
tayyorgarlik  kо‘rishi,  notiqlik  san’atiga  ega  bо‘lishi,  о‘z  xodimlariga 
sо‘zga  chiqishdan  maqsadini  tushuntira  olishi  kerak.  Har  qanday 
yig‘ilishdan  sо‘ng  uning  ishini  tahlil  qilish  samaralidir.  Bunda  maqsadga 
qay darajada erishilgani ma’lum bо‘ladi.  
5.  Axborot  va  texnik  vositalar.  Rahbar  faoliyatining  asosini  odamlar 
bilan  ishlash  tashkil  qiladi.  Ammo  u  barcha  hujjatlardan  va  texnik 
vositalardan  samarali  foydalanishi  zarur.  Korxonaga  kelib  tushuvchi  va 
undan chiquvchi hujjatlarning aniq rо‘yxati bо‘lishi kerak. Kotiba hujjatlar 
rо‘yxatini  aniq  yо‘lga  qо‘ygan  bо‘lsa  xech  qachon  xech  narsa 
yо‘qolmaydi, hamma javob va yechim talab hujjalar о‘z vaqtida bajariladi. 
Yana  shuni  eslatib  о‘tish  kerakki,  tezda  bajarilishi  zarur  bо‘lgan  hujjatlar 
alohida ruyxatda bо‘lishi kerak. 
Bozor  munosabatlariga  asoslangan  iqtisodiy  muhitda  ishlab  chiqarish 
korxonalarida  rahbar  lavozimida  ishlayotgan  shaxslar,  quyidagi  rollarni 
bajarishi lozim: tadbirkor, korxonani inqirozdan saqlovchi, muzokara olib 
boruvchi,  ishchi  xodimlarni  о‘qitish,  malakasini  oshirish,  iqtisodiy 
kuchlarni  joylashtirish,  mukofotlash,  ishchi-xodimlarning  ishiga  hamda 
intilishiga  e’tibor  berish,  doimiy  nazorat,  komissiyani  kutish,  bо‘lim 
boshliqlarining hisobotlarini kо‘rib chiqish va boshqalardir. 
Ishlab  chiqarish  korxonalarida  rahbar  mehnatining  asosiy  о‘rnini 
shunday  belgilash  mumkinki,  uning  mehnati  kо‘pqirrali  hisoblanadi. 
Rahbar  mehnati  –  uning  о‘zi  uchun  mehnat  qilish  emas  balki,  korxona 
jamoasining  mehnatini  tashkil  etish  bilan  birga,  texnologik  jarayonlarni 
boshqarilishini  о‘z  ichiga  qamrab  oladi.  Qolaversa,  korxonaning  ichki  va 
tashqi  muhitini  nafaqat  boshqarish  balki,  monitoringini  olib  borish, 
raqobatchilar  muhitidagi  о‘rnini  belgilashga  doir  mehnat  kо‘lamini  о‘z 
ichiga olgan mehnat – rahbar mehnatidir (18-chizma). 

---

184