O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti ijtimoiy-iqtisodiy fakultet

differensial  yondashuvga  ko‗ra 

shakllanadi

.  Asoslar  pedagogik  yangiliklarning 

quyidagi  parametrlari  bo‗yicha  ishlab  chiqiladi:  fan  tuzilishiga,  ta‘lim  sub‘ektiga, 

amalga oshirish shartlari va yangiliklar xarakteriga munosabat nuqtai nazaridan qarab 

chiqiladi.  Ishlab  chiqilgan  tizim  (sistematika)  bo‗yicha  pedagogik  yangiliklar 

quyidagi tiplar va mayda tiplarga bo‗linadi: 

      1.  Ta‘lim  tizimining  tuzilmaviy  aloqadorligi  bo‗yicha  yangiliklar  maqsadlarda, 

vazifalarda,  ta‘lim  va  tarbiyaning  mazmunida,  shakllarida,  usullarida,  o‗qitish 

texnologiyalarida,  o‗qitish  va  ta‘lim  vositalarida,  diagnostika  tizimida,  nazoratda, 

natijalarni boshqarish va boshqalarda; 

      2.  Ta‘lim  sub‘ektining  shaxsiy  yondashuviga  ko‗ra  o‗quvchi  va  pedagog 

qobiliyatlarining  rivojlanishi  sohasida,  ularning  bilim,  ko‗nikma  va  malakalari, 

faoliyat usullari, layoqatlilik sohasidagi rivojlanishida; 

      3. Pedagogik qo‗llanish sohasi bo‗yicha: o‗quv jarayonida, o‗quv kursida, ta‘lim 

sohasida, ta‘lim tizimi va darajasida, o‗qitish tizimi darajasida, ta‘limni boshkarishda; 

      4.  Pedagogik  jarayon  ishtirokchilarining  o‗zaro  faoliyatidagi  tiplar  bo‗yicha: 

jamoaviy  o‗qishda,  guruhli  o‗qishda,  alohida  o‗qishda,  repetitorlikda,  oilaviy 

o‗qishda va boshqalarda; 

      5.  Funksional  imkoniyatlari  bo‗yicha:  sharoitlarga  yangiliklar  (ta‘lim  muhitini, 

ijtimoiy-madaniy  sharoitlarni  va  boshqalarni  yangilash),  pedagogik  vositalar, 

loyihalar,  texnologiyalar  va  boshqalarga  yangiliklar  kiritish,  boshqaruvdagi 

yangiliklar  (ta‘lim  tizimi  tuzilishida,  boshqaruv  faoliyatiga  ularning  faoliyatini 

yaxshilashni ta‘minlovchi yangi taklif va 

qarorlar)da; 

      6.  Amalga  oshirish  (yo‗lga  qo‗yish)  usullari  bo‗yicha:  rejali,  tizimli,  davriy, 

stixiyali, tasodifiy; 

---

                                                                             

 

38 

      7. Tarqalish ko‗lami bo‗yicha: bitta pedagog faoliyatida, pedagoglarning metodik 

birlashmalari,  maktab,  maktablar  guruhi,  region,  viloyatlar  bo‗yicha,  xalqaro 

darajada; 

       8. Ijtimoiy pedagogik ahamiyati bo‗yicha: ma‘lum tipdagi ta‘lim muassasalarida, 

pedagoglarning aniq kasbiy-tipologik guruhlari uchun; 

       9.  Novatorlik  tadbirlarning  hajmi  bo‗yicha:  tor  doirada,  ommaviy,  global 

ko‗rinishda; 

      10.  O‗zgarishlar  sodir  bo‗lishi  mumkin  daraja  bo‗yicha:  korrektirovkali, 

modefikatsiyalash,  modernizatsiyalash,  radikal,  inqilobiy  ko‗rinishlarga  ega  bo‗lishi 

mumkin. 

      Taklif  qilingan  sistematika  turlicha  tavsiflarga,  turlicha  bloklarga  ega  bo‗lishi 

mumkin. Masalan, o‗quvchilardagi ta‘limiy refleksiya bo‗yicha innovatsiya o‗qitishni 

diagnostika  qilish  tizimiga  munosabat  nuktai  nazaridan  ham,  o‗quvchilar  faoliyat 

usullarini  rivojlantirish,  o‗quv  jarayonida  qo‗llash  ko‗lami  yoki  usuliga  ko‗ra  ham, 

sharoitga yangilik kiritish va shu kabi boshqa jihatlardan ham tavsiflanishi mumkin.