O`zbekiston Respublikasi Oliy va O`rta Maxsus Ta`lim Vazirligi Buxoro Davlat universiteti Iqtisodiyot va turizm fakul’teti Iqtisodiyot kafedrasi

 

Iqtisodiy tarbiyalanganlik 

individual inson 

kapitalining komponenti 

sifatida 

 

Shaxsni iqtisodiy 

tarbiyalanganligining 

inson kapitaliga 

aylanishi 

 

 

4-rasm. Individual inson kapitalini tarbiyalash konstepstiyasining 

metodologik asosi.

31

 

Iqtisodiy  tarbiya  nazariyasining  asosida  tashkil  etilgan  pedagogik  faoliyat 

yotadi.  Bu  faoliyat  insonni  iqtisodiy  ongini  shakllantirishga  qaratilgan.  Iqtisodiy 

tarbiyaning  bosh  maqsadi  inson  iqtisodiy  tafakkurini  shakllantirish  va 

rivojlantirishdir,  o’sib  kelayotgan  avlodni  iqtisodiy  faoliyat  olib  borishga  tayyor 

bo’lishni  tarbiyalashdir.  Hozirgi  vaqtda  iqtisodiy  tarbiyani  tarbiya  tizimidagi 

                                                           

31

 

Джумаев Р.К. Экономическое воспитание как источник   накопления  человеческого капитала. 

Духовность и экономика. Проблемы становления человеческого капитала: Материалы международной 

научно-теоретической конференции,15 марта 2010.Караганда.2010. С.148.

 

Iqtisodiy tarbiya 

nazariyasi

 

Inson kapitali 

nazariyasi 

 

---

25 

 

o’rnini  anglashda  bir  xil  qarash  mavjud  emas.  Shuningdek  iqtisodiy  tarbiyaning 

hamma  tomonidan  tan  olingan  ta’rifi  ham  yo’q.  B.T.Lixachev  iqtisodiy  tarbiya 

deganda “tashkillashtirilgan pedagogik pedagogik faoliyat maxsus o’ylab chiqilgan 

ish  sistemasidir  bo’lib  u  talabalarning  iqtisodiy  ongini  shakllantirishga 

qaratilgandir” deb tushunadi.

32

 

N.P.Ryabinina  iqtisodiy  tarbiyaga  shunday  ta’rif  beradiki  u  rejalashtiilgan 

sistemalashtirilgan jarayon bo’lib “talabalarga iqtisodiy bilim asoslarini mahoratni 

ishlab chiqarish munosabatlariga ongli ishtirok etish uchun zaruriy shaxs sifatli va 

ko’nikmalarni shakllantirishga” qaratilgan.

33

  

I.B.Itkin  iqtisodiy  tarbiyaning  boshlang`ich  onlari  deb  “xo’jalik  hisobini 

aytadi”. N.Ya.Klepach, V.D.Popov, L.E.Epshteyn iqtisodiy tarbiyani davr iqtisodiy 

talablariga  muvofiq  jamiyatning  insonga  tizimli  maqsadli  ta’sirini  tushunganlarki 

undan  maqsad  insonda  zaruriy  bilim,  mahorat,  ko’nikma,  talab  va  qiziqishlarni, 

boshqa ijtimoiy psixologik sifatlarni shakllantirishdir. R.S.Amandosova maqsadga 

muvofiq deb iqtisodiy tarbiyani iqtisodiy bilim mahorat va ko’nikmalarni egallash 

jarayoni  shaxsda  iqtisodiy  ahamiyatli  bo’lgan  sifatlarni  va  iqtisodiy  tafakkurni 

shakllantirish.  Qaysiki  ular  hozirgi  davr  ijtimoiy  iqtisodiy  munosabatlarga  mos 

keladilar.

34

 

V.P.Shemyakin  ko’rsatadiki  iqtisodiy  tarbiya  talabalarda  uslubsiz  ravishda 

iqtisodiy tafakkurni shakllantirish bo’lib uning asosida shaxsda quyidagi sifatlarni 

shakllantirish  mumkin:  sarf-sarishta  iqtisodiy  hisob  kitob  xo’jalik  tilini  bilish 

ishbilarmonlik. Bular iqtisodiy ishlab chiqarish jarayoni uchun zarur bo’lib moddiy 

ishlab  chiqarishdan  o’zga  tarmoqlar  va  kundalik  hayotda  ham  uchraydigan 

munosabatlarda  kerak.  Maktab  bolalarini  iqtisodiy  tarbiyalash  bosh  vazifalaridan 

                                                           

32

 Лихачев Б.Т. Педагогика. - М.: Прометей, 1998.-462 с. 

33

 Рябинина Н.П. Педагогические условия экономического воспитания учащихся старших 

классов. - Автореф. дисс. канд. пед. наук.- Челябинск, 1984.- 21 с. 

34

 Амандосова Р.С. Цели  и задачи экономического воспитания и обучения школьников в 

современных условиях. 

---

26 

 

biri sifatida u ularni iqtisodiy faoliyatda tayyor bo’lishni tarbiyalash zarur deydi.

35

 

Iqtisodiy tarbiyaning turli xil ko’rinishlari mavjud (5-rasm): 

B.Lixachev fikricha yoshlar bilan iqtisodiy tarbiyaviy ishning mezoni