O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

6-§. Affikslarning tuzilishiga ko‘ra turi
. Affiksal morfemalar tuzilishiga ko‘ra sodda va murakkab 
bo‘lishi mumkin. Masalan, 
gulzor, gulla, aqlli
kabi so‘zlardagi 
-zor, -la, -li
sodda affikslar bo‘lsa, 
zavqlan, dehqonchilik, isrofgarchilik
kabi so‘zlardagi -
la\n, -chi\lik, -gar\chi\lik
murakkab affikslar 
bo‘lib, ular tarkiban bir necha sodda affikslarning birikishidan tuzilgan. Demak, murakkab affikslar 
ikki yoki undan ortiq sodda affikslarning bitta ma’noli qism doirasida birikishi orqali yuzaga keladi.
7-§.Unumli va unumsiz affikslar
. Affikslar so‘z tarkibida ishtiroki darajasiga ko‘ra unumli, kam 
unum va unumsiz turlarga bo‘linadi. Bunday affikslarning aksariyat qismi so‘z yasovchilarga 
taalluqlidir. 
So‘z tarkibida ma’noli qism sifatida faol ishtirok etadigan affikslar unumli sanaladi. Masalan, ot 
yasovchi –
chi: ishchi, ovchi, a’lochi;
sifat yasovchi 
–li: mazali, totli, savodli
; fel yasovchi-
la: arrala, 
ishla 
kabilar, shuningdek, shakl yasovchi va so‘z o‘zgartuvchi affikslarning asosiy qismi unumli 
affikslardir. 
Hozirgi tildagi so‘zlarning yasalishi va morfologik shakllanishida kam qatnashadigan affikslar 
kam unum sanaladi. Masalan, ot yasovchi – 
oq: o‘roq, taroq; – kash: mehnatkash, aravakash;-dosh: 
maktabdosh;
sifat yasovchi 
–ma: bo’g‘ma (ilon), qaynatma (sho‘rva)
kabilar hamda shakl yasovchi 
–ish: oqish; -imtir: qoramtir;--ov\-ala: ikkov, uchala; -v\-ov: o‘qiv;-sat:ko‘rsat
kabilar kam unum 
affikslardir.
Tarixan mavjud bo‘lib, hozirgi tildagi so‘zlarning yasalishi va shakllanishida ishtirok etmaydigan 
affikslar unumsiz affikslardir. Masalan, ot yasovchi
-vul: qorovul, bakavul, -gar: savdogar, zargar;
sifat yasovchi 
–ag‘on: qopag‘on, bilag‘on, -g‘oq: toyg‘oq, -kin: keskin, -mon: o‘larmon, bilarmon;
fe’l yasovchi –
ar:oqar, ko‘kar 
kabilar, hamda 
-lamchi:birlamchi,- ajak:kelajak
kabi shakl 
yasovchilar shular jumlasidandir.