O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

achon, nega
so‘zi 
–dir
yordamchisini olib, payt va sababga nisbatan noaniqlikni bildiradi: 
Shiypon qachondir bir bo‘yalgan ekan. (A. Q.)
Ba’zan 
qachon
so‘zi va -dir yordamchisi 
orasida 
-lar
affiksi ishlatilib, uzoq vaqt ma’nosini ifodalaydi: 
Qachonlardir yaxshi kun kelishiga 
ishonar edim. (S. Ahm.) 
3. Gumon olmoshi ba’zi so‘roq olmoshlariga 
ham
yuklamasi yoki 
uchun
ko‘makchisining 
qo‘shilishidan hosil qilinadi. Bu yordamchi so‘z ham so‘z o‘zgartuvchi affikslar yoki 
kumakchilardan keyin qo‘shilib keladi: 
Sizni kecha kim uchun ham eslayotgan edi-ya. 
4. Gumon olmoshlarini hosil qilishda ba’zan 
bir 
so‘zi ishtirok etishi mumkin. Bu so‘z 
nima 
so‘roq olmoshi bilan birga kelib, noaniq narsani ko‘rsatadi: 
Ko‘zimga bir narsa 
ko‘rindi//ko‘zimga allanim ko‘rindi.
5.
Birov 
so‘zi 
-ov
affiksini 
bir
soniga qo‘shilishidan hosil qilingan son turkumiga xos 
so‘z hisoblansa ham, deyarli hamma vaqt noaniq shaxs-ni bildiradi. Shuning uchun bu so‘z 
gumon olmoshi sifatida ham qo‘llanadi. 
Birov 
so‘zi ko‘pincha «begona», «boshqa», «notanish», 
«kimdir» degan ma’noni ifodalaydi: 
Birov eshikni taqqillatdi //kimdir eshikni taqillatdi. 
6. Ko‘plik affiksini olgan 
ba’zi
sifati gumon olmoshi vazifasida kela oladi va asosan 
noaniq belgiga ishora qiladi: 
ba’zi odamlar, ba’zi o‘quvchilar 
kabi.Bu so‘z 
–lar 
affiksini 
olish bilan otlashib, noaniq shaxs ma’nosini ifodalaydi: 
Ba’zilar raisning ko‘nishiga shubha 
bilan qarar edilar.(A.Q.) 
O‘rin-payt kelishigi qo‘shimchasini olib, noaniq payt ma’nosini 
bildiradi: 
Ba’zida u shoshib qolardi.

---

104 
7.
Falon
so‘zi ham shaxs yoki belgi haqidagi noaniq tasavvurni ifodalaydi. Bu so‘z ot 
oldida kelib, belgi ma’nosini:
Men falon joyda yashayman; 
-chi affiksini olib, shaxs 
ma’nosini: 
Falonchini uchratdim.
Gumon olmoshini hosil qiluvchi vositalar aralash holda ham ishlatiladi: