O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

omonim 
bo‘ladi. 
- (a) loq affiksi 
qiz, bo‘ta kabi so‘zlarga qo‘shilgandagina erkalash ma’nosini hosil qiladi: 
qizaloq, bo‘taloq, toyloq
. Ba’zi o‘rinda –cha affiksi bilan 
sinonim
bo‘la oladi: qizaloq-qizcha, 
toyloq-toycha. Bu affiks o‘rin-joy oti yasovchi –loq affiksi bilan 
omonimlik 
munosabatga ham ega 
bo‘ladi: 
o‘tloq, qumloq
. 
-gina affiksi
. Asosan, shaxs bildiruvchi otga qo‘shilib, erkalatish-kichraytirish shaklini hosil 
qiladi: 
bolagina(m), qizgina(m), jongina(m)
. Mazkur affiks 
yaxshigina, kattagina, tezgina, 

---

88 
endigina
kabi so‘zlarda sifat va ravishga xos shakl yasaydi. So‘z takibida shakl yasovchi sifatida 
ishtirok etganda urg‘uli hisoblanadi: 
bolagina΄, yaxshigina΄, ozgina΄
. Urg‘usiz holatda esa, ayiruv-
chegaralov yuklamasi vazifasini bajaradi va shakl yasovchilar bilan 
omonim
bo‘ladi. Masalan: 
bola΄gina, faqa΄tgina, so‘zlarni΄gina
.
3-§. Qarashlilik shakli o
t yoki olmoshlarga 
–niki
affiksini qo‘shish bilan yasaladi. Bu affiks 
o‘zakka qo‘shilib, narsaning asosdan anglashilgan shaxs yoki narsaga qarashli ekanligini bildiradi: 
akamniki, do‘stingniki, ko‘chaniki, maktabniki kabi.
Men, sen olmoshlariga qo‘shilganda qo‘shimcha 
tarkibidagi 
n
undoshi tushiriladi: 
men+iki, sen+iki
. Qarashlilik shaklidagi ot mazmunan egalik 
affiksini olgan otlarga sinonim bo‘ladi.
 
9.6. Otlarning tuzilish turlari 
Otlar tuzilishiga ko‘ra to‘rt turga bo‘linadi: 1) sodda otlar, 2) qo‘shma otlar, 3) juft otlar, 4) 
qiqartma otlar. 
1-§.Sodda ot.
Bitta o‘zak morfemadan tashkil topgan ot sodda ot deyiladi. Sodda otning tub va 
yasama turi mavjud. 1) otning yasovchi affikslarga ega bo‘lmagan mustaqil lug‘aviy ma’noli qismi 
sodda tub ot 
deyiladi. Tubotlar tarkibida shakl yasovchi yoki so‘z o‘zgartuvchi affikslar qo‘llanishi 
ham mumkin: 
quyosh, dala, qush, kitob, quyoshdan, qushchalar, daladan, kitobning
; 2) so‘zning 
mustaqil lug‘aviy ma’noli qismiga ot yasovchi affikslar qo‘shilishi bilan yasalgan shakli 
soddayasama ot
deyiladi. Sodda yasama otlar ichki va tashqi yasovchi affiks-lar asosida 
shakllanadi. Masalan: 
zamon+dosh, mehnat+kash, osh+paz, til+shunos
kabilar ichki yasalish 
asosida; 
o‘ra+m, tutat+qi, isit+ma 
kabilar esa tashqi yasalish asosida vujudga kelgan yasama 
otlardir.