Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti Buxoro tarixi kafedrasi oybek klichev

Muzey tomoshabinlari
- zamonaviy ilmiy tadqiqotlarga koʻra muzey 
tomoshabinlari uch turga bo’linadi: 
1.Faktik tomoshabinlar- muzeyga kelgan tomoshabinlar. 
2.Potensial tomoshabinlar 
- muzeyga jalb qilinmoqchi boʻlgan 
tomoshabinlar. 
3.Virtual tomoshabinlar - internet yoki pochta orqali muzey faoliyati va 
eksponatlar toʻgʻrisidagi ma’lumotlarga ega boʻlayotgan tomoshabinlar. 
Muzey fondi
- muzey tomonidan doimiy saqlash uchun qabul qilingan 
barcha ilmiy tashkillashtirilgan materiallarga aytiladi. Shu bilan birga ular nafaqat 
fond zaxiralarida balki ekspozitsiyada, ta’mirlashda yoki tashkilotlarga berilgan 
boʻlishi mumkin. 
Muhofiz
- muzeyning bosh muhofizi (fond mudiri) muzey ashyolari va 
kolleksiyalarini hisobga olish, saqlash, muhofazalash va ta’mirlash ishlariga 
bevosita yoki boʻlim mudirlari orqali rahbarlik qiladi hamda zaxiraxonalarga 
shaxslarni kiritish, muzey ashyolari va muzey kolleksiyalaridan foydalanishda 

---

235 
belgilangan qonun-qoidalarga rioya qilish, kalit xoʻjaligini yurgizish ishlarini 
nazorat qiladi. 
Nodavlat arxiv
- Milliy arxiv fondining davlatga tegishli boʻlmagan 
qismiga kiritilgan arxiv hujjatlarini, shuningdek davlat mulki boʻlmagan boshqa 
arxiv hujjatlarini jamlash, hisobga olish, saqlash va ulardan foydalanishni amalga 
oshiruvchi muassasa. 
Nodavlat arxiv fondi
- nodavlat yuridik shaxslarning faoliyati natijasida 
toʻplangan arxiv hujjatlarni, shuningdek fuqarolarning shaxsiy arxivlari majmui. 
Noyob hujjat -
oʻzida mavjud boʻlgan axborot va (yoki) tashqi belgilari 
boʻyicha oʻxshashi yoʻq, yoʻqotilgan taqdirda oʻzining ahamiyati va (yoki) asl 
qoʻlyozmaligi nuqtayi nazaridan oʻrnini toʻldirib boʻlmaydigan alohida qimmatli 
hujjat. 
Panorama
- (grekchadan pan-hammasi va horama-koʻrinish) - katta 
hajmdagi tasmasimon kartina boʻlib, silindrik shakldagi podramnining ichki 
tomoniga tortilgan polotnoga chiziladi. Undagi tasvirlar birinchi planga qoʻyilgan 
predmetli plan, ya’ni maketlar, inshootlar, figuralar bilan uygʻunlashtiriladi. 
Panorama oʻzining markazidagi maydonchadan tomosha qilinadi va tomoshabin 
oʻzini xuddi tasvirlanayotgan muhitining ichida turgandek his qiladi. Birinchi 
panorama 1787-yili Irland rassomi R.Barker tomonidan yaratilgan boʻlib, Edinburg 
shahrining aylana tasvirini aks ettirgan. 
Paramuzey
- (xorijiy muzeylarda) tarixiy voqea va hodisalarni tasvirlash 
uchun maxsus yaratilgan muzey ashyolarining nusxalari: mum haykallar, 
san’atasarlarining yuqori sifatli reproduksiyalari, ashyolar kompleksi, novodellar 
va boshqa ashyolarni saqlovchi va ekspozitsiyada namoyish etuvchi muzey tipidagi 
muassasa.