O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti pedagogika kafedrasi

3. Kognitiv, psixomotorik va affektiv o’quv maqsadlari.
Aniq o’quv maqsadlari mohiyatiga ko’ra uch sohaga bo’linadi:

• 
  kognitiv (nazariy bilimlarni o’zlashtirish bilan bog’liq) o’quv maqsadlari sohasi.psixomotorik (amaliy hatti-harakatni o’zlashtirish bilan bog’liq) o’quv maqsadlari sohasi.affektiv (hulq, o’zini tutish, atrof muhitga va tevarak atrofdagilarga munosabatning shakllanishi hamda qadriyatlarni o’zlashtirish bilan bog’liq) o’quv maqsadlari sohasi.Kognitiv o’quv maqsadlari sohasi. Kognitiv o’quv maqsadlari sohasi-o’quv materiallari, ma’lumotlar, axborotlar, turli dalillar, tushunchalar, tamoyillar va usullarni bilish (ya’ni xotirada saqlash hamda eslash) ularni miyada qayta ishlash orqali tushunish, amalda qo’llash, tahlil va sintez qilish, baholashni o’z ichiga oladi.
  

U bilimlarni yodda saqlash, ya’ni xotirani chiniqtirish, intellektual aqliy qobiliyatlarni rivojlantirishni ko’zda tutadi.

2. Psixomotorik o’quv maqsadlari sohasi. Bu o’quv maqsadlari sohasi amaliy ish jarayonlari orqali hosil qilinadigan ko’nikma va malakalarni egallashni ko’zda tutadi. Bunda psixika orqali boshqariladigan muskul harakatlari (motorik harakatlar) amalga oshadi. Amaliy faoliyat olib borish, misol uchun, biror asbobni ishlata olish malakasiga ega bo’lish psixomotorik o’quv maqsadlari sohasiga ta’luqlidir. Ushbu o’rganish sohasi inson miyasi tomonidan boshqariladigan harakatlarni ifodalaydi. Ular esa o’z navbatida motorik (muskul harakati bilan bog’liq) ko’nikmalarni talab etadi. Psixomotorik harakatlar oddiy, o’rta va kompleks harakatlarga ajratilishi mumkin.

3. 
   Affektiv o’quv maqsadlari sohasi. Affektiv o’quv maqsadlari sohasi, shaxsning uni o’rab turgan atrof muhitga nisbatan munosabati, boshqa kishilar bilan o’zaro muomalasi, hulqi, jamoat joylarida o’zini tutish kabi umuminsoniy qadriyatlarni o’zlashtirishi bilan bog’liq bo’lgan ko’nikmalarni egalashni nazarda tutadi. Uni aniqlashda maslak, manfaat, munosabat, qadriyat, intizom, dunyoqarash, xavfsizlik (xususan, mehnat xavfsizligi) kabi emotsional holatlardan kelib chiqadi.
   

Xulosa qilib aytganda, ixtiyoriy ta’lim jarayonining maqsadi har uchala o’quv maqsadlaridan iborat. Nazariy darsda ko’proq kognitiv soha, amaliy ta’limda esa ko’proq psixomotorik soha bo’yicha bilimlarni egallashga e’tibor qaratish lozim. Affektiv sohaga ko’pincha uncha e’tibor berilmasdan kelinar edi. Shaxs kamolotiga yangicha nazar bilan qaralayotgan, katta e’tibor berilayotgan bugungi kunda bu soha yanada katta ahamiyat kasb etib bormoqda.
Savollar yoki topshiriqlar orqali talabalarning ijodiy fikrlashlarni rivojlantirish, noma’lum yoki noaniq ma’lumotlar mohiyatini tushunish uchun mustaqil izlanishlarini vujudga keltiradi. Biz tomondan olib borilgan pedagogik tadqiqotlar shuni ko’rsatdiki, talabaning ijodiy fikrlash qobiliyatini shakllantirish va rivojlantirish, uning mustaqil bilim olishga bo’lgan qiziqishini oshirishda mustaqil ish ijobiy ta’sir ko’rsatar ekan. Lekin, auditoriyadan tashqari mustaqil ishni tashkil qilish birmuncha murakkab jarayon. Chunki bu jarayonda talaba mustaqil tarzda fanlar bo’yicha berilgan topshiriqlarni o’quv-uslubiy adabiyotlaridan foydalangan holda bajarishlari kerak.