O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari» kafedrasi

Birmashinali birprotsessorli Axborot tizimi
. Eng keng tarkalgan axborot 
tizimi bu yagona hisoblash mashinasi negizida bulib, u ham uz navbatida bitta 
protsessordan iborat buladi. Bu borada juda katta tajriba tuplangan, shu bois 
bunday axborot tizimlarini yaratish va ular uchun dasturiy ta’minotni tuzish 
muammo tugdirmaydi. Ammo bunday axborot tizimlari samaradorligi xozirgi 
kunda hammani ham koniktirmayapti.
Hisoblash majmuisiga asoslangan Axborot tizimi
. Hisoblash majmuisi bir 
necha protsessordan iborat bulib, u yagona tashki kurilmalardan va
umumlashtirilgan yoki taksimlangan tezkor xotiradan iborat buladi. 
Shuni takidlash lozimki, xozirli zamonaviy tizimlar orasida klasterli tizimlar 
tez rivojlanib ketdi.
Agar taksimlangan xotira bevosita alohida kompyuter va operatsion tizim bilan 
ta’minlangan bulsa, bu klasterli (clusters) tizim hisoblanadi.
Klasterlarda har bir blok boshqalari bilan aloka kanallari orkali boglanadi, 
undagi tezlik kamida 10 Gbit/sek bo’ladi. 
Afzalliklari 
- oddiylik va arzonligi. Masalan, oddiy kompyuterlarni aloka kanali orkali , 
masalan Ethernet orkali birlashtirib klaster yaratish mumkin. 
- ma’lumotlar almashuvi past bo’lgan masalalarni samarali yechish. Har bir 
kompyuterning tulik bandligini ta’minlaydi, chunki operativ xotirani bushashini 
kutib utirmaydi.
- katta xajmdagi operativ xotira talab qiladi gan masalalarni yechish imkoni 
mavjud. Umumiy xotira xajmini «cheksiz» oshirish imkoni mavjud. Fakatgina 
masalani kichik mustakil masalalarga bulaklash talab etiladi.
- masshtablashtirish imkoni. Istalgancha hisoblash mashinalarini qo‘shish 
imkoni mavjud va bunda tizimni narxi undagi mashinalar soniga proporsional 
bo’ladi. Shu bois ham dunyoda yaratiladigan superkompyuterlar tizimi negizida 
klasterlar turibdi. 
 
Kamchiliklari. 

---

- ma’lumotlar almashuvi muammosi. Hisoblash tizimiga nisbatan aloka 
kanallarining tezligi past . shu bois uzluksiz axborot almashuvi bilan boglik 
bo’lgan masalalarni yechish samarasiz hisoblanadi.
- dasturlashtirish muammosi. Dasturlovchi yaratadigan dasturda ma’lumotlar 
almashuvini bevosita ushbu dasturning uzida amalga oshirishi kerak. Bu yerda 
kuyilgan xatolik tizimni osilib kolishiga olib kelishi mumkin. Masalan ikkita 
protsessor bir-biridan ma’lumot kutib koli shorkali. 
- kup energiya talabchanligi va tizimning kattaligi. Ya’ni klasterli tizimlar katta 
binolar talab qiladi vash u bois ham kup mikdorda energiyani talab qiladi . 
1-Rasm. Columbia superkompyuteri, 10240 ta protsessordan iborat.