O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti «axborot texnologiyalari» kafedrasi

5.
 
Maslaxat beruvchi
axborot tizimi (MBAT) 
avtomatlashtirilgan rejimda 
EHMda ma’lum bir holatlarda tashkiliy yoki texnik mazmundagi 
qarorlarning ayrim variantlarini tuzib beradi. Bu tavsiyalar qaror qabul 
qiluvchi shaxs ixtiyoriga beriladi. Maslaxat beruvchi (kengashuvchi) axborot 
tizimi asosiga real haqiqatga, ya’ni ob’ektdagi yoki boshqaruv tizimidagi 
jarayonga o‘xshash turli xil matematik modellar joylashtiriladi. 
6.
 
Qarorlar qabul qilish
tizimi (QQQT) 
shunisi bilan ajralib turadiki, EHMda 
ishlab chikilgan qaror varianti bajarish uchun qabul qilinadi. Ayni paytda 

---

ishlab 
chiqarish 
tizimi 
(texnologik 
jarayonlarni 
boshqarishning 
avtomatlashtirilgai tizimi dispetcher boshqaruvi tizimi) EHM qabul kilgan 
qarorlar ijrosini tegishli ijro mexanizmlari orqali avtomatik ravishda amalga 
oshiradi. 
7.
 
Ekspert tizimlari 
– ET (intellektual komponentli axborot tizimi) EHMda 
ma’lumotlar bazasidan tashqari yana ikkita – bilim-lar va maqsadlar bazasi 
mavjudligi bilan ajralib turadi. Ma’lu-motlar bazalari (MB) boshqaruv tizimi 
va ob’ektining miqdoriy formal tavsifiga ega; bilimlar bazasi (BB) tashqi 
muhit haqidagi noformal semantik tasavvurlar, ob’ektlarning ayrim sifat 
tavsifini, ular orasidagi munosabatlar, mumkin bo‘lgan harakatlar, holatlar, 
abstraksiyalar, 
streotiplar 
bayonini 
saqlaydi. 
Maqsadlar 
bazasi 
modellashtiriladigan ob’ektlar uchun xos bo‘lgan o‘zaro bog‘liq maqsadlar, 
kenja maqsadlar, ularga yetishish uslublari va vositalari tuttsheidagi 
tasavvurga ega. Bunday tizimlar ijodiy, ilmiy-tadqiqot, loyihalashtirish, 
boshqarish jarayonlarida juda dolzarb. 
Ekspert tizimlari inson faoliyatining aniq turlari bo‘yicha mutaxassis-lar 
tajribasi va bilimini to‘plash, boyitish, rivojlantirish imkonini beradi.