O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti Pedagogika va jismoniy madaniyat fakulteti Til nazariyasi va metodikasi kafedrasi Sobit Avezov, Tavakkal Choriyev

o
tovushi va harfi bilan tanishtirish 
mashg'ulotini keltiramiz. 
Tarbiyachi bolalarga shunday deydi: Men hozir 
o
tovushini 
talaffuz etaman, siz diqqat bilan tinglab turing, so'ngra siz talaffuz 
etasiz, deydi. Bolalar 
o
tovushini bir necha marta takrorlaganlaridan 
so'ng tarbiyachi 
o
tovushi unli tovush ekanligini, uni ovoz bilan talaffuz 
etilishini, ichimizdan chiqayotgan havo hech bir to'siqqa urilmay, erkin 
chiqishini, 
o 
tovushi turli so'zlarda uchrashini, bu tovush so'zning 
boshida, o'rtasida, oxirida kelishi mumkinligini aytadi. Shundan so'ng 
o'zi bir so'zni aytib (masalan, olxo'ri) bolalarga "Olxo'ri" so'zini qizil, 
ko'k, qizil doiracha yordamida to’zib chiqishni, qora g’ishqani o 
tovushining ustiga qo’yishni taklif etadi. Tarbiyachi bolalarga bu 
so'zdagi unli tovushlarni (
o, u, i
) aytishni, "Olxo'ri" so'zini bo'g'inga 
bo'lishni, (olxo'ri) va 
o
unli tovushi so'zning qayerida kelayotganini 
o'ylab topishlarini taklif qiladi. Bolalar bu so'zni bo'g'inga bo'ladilar
(ol-xo'-ri). Tarbiyachi birinchi, ikkinchi bo'g'inlarni so'raydi va 
o
tovushi qaysi bo'g'inda va so'zning qayerida eshitilyapti? deb so'raydi. 
Tarbiyachi bolalarning javoblarini ma'qullab, to'g'ri 
o 
tovushi birinchi 
bo'g'inda, so'zning boshida kelyapti, deb aytadi. Shundan so'ng, 
bolalarga 
o
tovushi uchun tuzilgan jadvalni ko'rsatadi va ularga 
quyidagi topshiriqni beradi. Bolalar jadvaldagi suratlarning nomini 
ichingizda ayting, uni bo'g'inlarga bo'ling va 
o 
tovushi so'zning qayerida 
kelayotganini o'ylab, javob berishga tayyorlaning. Tarbiyachi bolalardan 
birini chiqaradi va birinchi qatordagi biror suratning nomini aytib, uni 
bo'g'inga bo'lish va 
o
tovushi qaysi bo'g'inda va so'zning qayerida 
kelayotganini aytishni taklif qiladi. Qolgan bolalar o'rtoqlarining 

---

82 
javobini kuzatib turadilar, agar noto'g'ri javob bersa, uni to'g'rilashga 
yordam beradilar. Jadvalning ikkinchi qatoridagi suratlar ham shu 
tarzda tahlil (analiz) qilinadi. Bunda bolalar