O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti axmedova Dildora Bahodirovna

   4.  Inson  hayotini  dasturlash  va  boshqarish  vazifasi.   
Til  olamni  tartibga 
soluvchi  va  boshqaruvchi  kibernetik
1
  tizimdir.  Til  olamni  tartibga  soladi  va  uni 
to‘la  boshqaradi.  U  faqat  insonni  emas,    hatto  hayotni  ham  boshqaradi.  Inson 
hayotida  yuz  beradigan  voqealar  uning  ongidagi  fikr  va  obrazlarga  hamda  odam 
ularni  qaysi  so‘zlar  bilan  ifodalashiga  to‘la  muvofiq  keladi.  Tilmiz  voqeligimizni 
belgilaydi,  shakllantiradi,  undan  keyin  tasvirlaydi.  So‘zlarimiz  atrof  olamni 
tasvirlabgina  qolmay,  balki  avvalo  uni  yozadi.  Boshqacha  qilib  aytganda,  biz  til 
yordamida  o‘zimiz  yashayotgan olamni yaratamiz. So‘z hayotga obrazni chorlaydi. 
Obraz  o‘z  navbatida  insonning  his-tuyg‘ulari  bilan  bog‘liq.  His-tuyg‘ular  esa 
hayotda voqelanadigan harakatni vujudga keltiradi. Shunday zanjir  hosil bo‘ladi: 
    
So‘z͢͢͢͢ → obraz→ his-tuyg‘u→ harakat→hayot 
    Insonning  ongi  va  qalbida  so‘zlar  bilan  ifodalangan  ijobiy  yoki  salbiy  dasturlar 
bo‘ladi. Ijobiy dasturlarga misol: 
–  Olam adolatli. 
–  Koinot to‘kin-sochin. 
– Odamlar mehribon. 
– Men ota-onamdan minnatdorman. 
– Men o‘zimga ishonaman. 
– Men kuchliman. 
   Salbiy dasturlarga misol: 
   –
  Olam adolatsiz. 
   – Hamma yoqda firibgarlar. 
   – Hamma odam dushman. 
   – Hamma narsa pulga bog‘liq. 
   – Vaqtim yo‘q. 
   – Pulim yo‘q. 
    
 Salbiy  dasturlar  inson  hayotiga  o‘z mazmuniga muvofiq noxush voqealarni jalb 
qiladi  va  turli  kasalliklarni  keltirib  chiqaradi.  Ijobiy  dasturlar  esa  baxt-saodat  va 
salomatlik  garovidir.  Shuning  uchun  har  bir  odam  ongidagi  salbiy  dasturlarni 
aniqlab, ularni ijobiy dasturga aylantirishi  lozim.