II. Fizika o’quv mavzulariga pedagogik texnologiyalarni joriy qilish. Fizika o’quv mavzulariga axborot texnologiyalarni joriy qilish. 2.1. Fizika o’quv mavzulariga pedagogik texnologiyalarni qollash. Ma’lumki, hozirgi zamon talablariga javob beradigan mutaxassis kadrlarni tayyorlash Oliy ta’lim muassasalari oldida turgan dolzarb masalalardan hisoblanadi. Yoshlarga ta’lim va tarbiya berishning murakkab vazifalarini hal etish o’qituvchilarning g’oyaviy e’tiqodiga, kasb mahoratiga, iste’dodi va madaniyatiga, hozirgi zamon pedagogik va axborot texnologiyalarni qo’llash, talabalarni o’zaro faollikka olib kelishiga bog’liqdir [4].
Pedagogik texnologiya (PT) -shunday bilimlar soxasiki, ular yordamida XXI asrda davlatimizda ta’lim soxasida tub burilishlar yuz beradi, ukituvchi faoliyati yangilanadi, talaba-yoshlarda xurfikrlilik, bilimga chankoklik, Vatanga mexr-muxabbat, insonparvarlik tuygulari tizimli ravishda shakllanadi. Texnologiya tushunchasi texnikaviy tarakkiyot bilan boglik xolda fanga 1972 yilda kirib keldi va yunoncha ikki suzdan-texnos- san’at, xunar va logos- fan, ta’limot suzlaridan tashkil topib xunar fani ma’nosini anglatadi. Birok bu ifoda zamonaviy texnologik jarayonini tulik tavsiflab bera olmaydi. Texnologik jarayon xar doim zaruriy vositalar va sharoitlardan foydalangan xolda amallarni muayyan ketma-ketlikda bajarishni kuzda tutadi. Yanada anikrok aytadigan bulsak, texnologik jarayon bu mexnat kurollari bilan mexnat ob’ektlariga boskichma boskich ta’sir etish natijasida maxsulot yaratish borasidagi ishchining faoliyatidir. Ya’ni: PT- bu ukituvchi (tarbiyachi) ning ukitish (tarbiya) vositalari yordamida ukuvchi (talaba) larga muayyan sharoitda ta’sir kursatish va bu faoliyat maxsuli sifatida ulardan oldin belgilangan Shaxc sifatlarini intensiv shakllantirish jarayonidir [4].
Xozirgi kundagi pedagogik nashirlarda (texnologiya) atamasini xilma xil talkin etilishi xolatini kuzatishimiz mumkin: ukitish texnologiyasi, ukuv jarayoni texnologiyasi, ma’lumot texnologiyasi, tarbiy texnologiyasi va x.k. Ukitish texnologiyasi PTga yakin tushuncha bulsada aynan uxshash ma’noni anglatadi, chunki u ma’lum predmet, mavzu va savollar doirasidagi anik ukuv materiallarini uzlashtirish yulini muayyan texnologiya atrofida ifoda etadi. U kuprok xususiy metodika bilan bir jinslidir [4].
PT esa ma’lumot texnologiyasini joriy etish taktikasini ifodalaydi va “ukituvchi-pedagogika jarayon ukituvchi (talaba)”. Funktsional tizim konuniyatlarga tegishli bilimlar asosida kuriladi [4].
Ba’zan metodikani texnologiyadan ajrata olmaydigan, ular bir narsa deb e’tirof etadigan amaliyotchi ukituvchilar uchrab turadi [4].
Metodika - ukuv jarayonini tashkil etish va utkazish buyicha tavsiyalar majmuasidan iborat desak, PT- ukituvchining kasbiy faoliyatini yakunlovchi va ta’limda yakuniy natijani kafolatlaydigan muolaja yigindisidir. Ma’lum vakt davomida PT- ukuv jarayonini texnik vositalari yordamida amalga oshirish deb karab kelingan edi. 70-yillardan boshlab esa pedagogik adabiyotlarda bu tushunchaning moxiyati ancha keng talkin etila boshlanadi. Yaponiya olimi T.Sakovmoto tomonidan “ukitish texnologiyasi-bu ukitishning makbulligini ta’minlovchi yul yurik- lar tizimi bilan boglik bilimlar soxasi” deb izoxlanadi. Rus olimi N.F.Talizina texnologiyasi “Belgilangan ukuv maksadga erishishning okilona usullarini aniklashdan iborat” deb tushuntiriladi. I.Ya.Lernerning fikricha PT-ukuvchilar xarakat-larida aks etgan ukitish natijalari orkali ishonch- li anglab olinadigan va aniklanadigan maksadni ifodalashni takozo etadi. Kurinib turibdiki, PT belgilangan boshlangich maksad va mazmun asosida ukuv jarayonini loyixalash sifatida tashkil etil- gan. Bu bir jixatdan tugri bulsa, chukurrok taxlil etilsa, bir yoklamalik aniklanadi yoki bunday yondashuvda ukuvchi Shaxc e’tibordan chetda kolmokda. Bu xolatni yoki kamchilikni akademik V.P.Bespalko anikladi va PT bu ukituvchi maxoratiga boglik bulmagan xolda pedagogik muvofakiyatini kafolatlay oladigan ukuvchi Shaxcni shakllantirish jarayoni- ning loyixasidir deb ta’riflaydi. Bu ta’rif asosida kuyidagi ilmiy tamoyillarni kursatish mumkin:
PT ukuvchi (talaba) larda ma’lum ijtimoiy tajriba elementlarini shakllantirish uchun loyixalanadi;
Loyixalangan tayyor texnologiyani amalga oshirish fan ukituvchisidan katta maxorat talab etmaydi; Yakuniy natija, albatta, kafolatlanadi.
PT moxiyatini aniklashga karatilgan ta’r-iflarning xilma xilligi rivojlangan mamla-katlarda bu masalani u yoki bu darajada xal etilganligini kursatsa, ikkinchi tomondan PTni amaliyotga joriy etishga bulgan urinishlar natijasini ifodalaydi [4].
PT tugrisidagi tushunchalarni rivojlanish tarixi nuktai nazardan karalgan, PT nazariyasi va amaliyotini bir biriga boglik bulmagan xolda talkin etilganligini kuramiz.Natijada ukitish jarayonini takomillashtirishga yoki ukuvchilarning bilim faoliyatini rivojlantirishga karatilgan u yoki bu ilgor metodikalar texnologiya darajasiga kutarila olmay asta sekinlik bilan uz mavkeini yukotib pedagogik nazariyasidan uzoklashib borgan. Masalan 60-yillarda katta shov-shuvga sabab bulgan “Dasturli ta’lim” yoki 70-80-yillardagi “shatalovchilik xarakati” kabilar [4].
Bugungi kunda mamlakatimizdagi pedagogik soxa mutaxasislarining ilmiy saloxiyati PT moxiyatini ochib berishga yetadi. PT ni pedagogik fanning aloxida tarmogi sifatida yoki fakat ta’lim amaliyotini makbullashtirishga yunaltirilgan ta’lim yunalishi deb karash xam makul emas [4].
