Yengil atletika mashqlarining kelib chikishi tarixi juda qadim zamonlardan
boshlanadi. Odamlar yugurish, sakrash va uloqtirishni, tabiiy zarur xarakat sifatida
Ammo ularning jismoniy tarbiya vositasi sifatida va sportning bir turi sifatida rasm
bo`lganiga qadar ko`p yillar o`tdi. Ibtidoiy jamoa tuzimi davrida yengil atletika
mashiklari odamlarning mexnat faoliyati bilan chambarchas bog`lik edi. Ular
insoniyat quldorlik jamiyatiga o`ta boshlashiga yaqin jismoniy tarbiyada ma’lum
Yugurish, sakrash va uloqtirish qadimiy Gretsiyada anchagina rivoj topdi.
Jismoniy mashqlarning boshqa turlari qatori, ular quldorlarning xarbiy-jismoniy
bayramlarining muxim qismini tashkil etadigan bo`ldi. Bunday tantanalarning eng
Feodal jamiyatida, ayniqsa ilk o`rta asrlar davrida jismoniy mashqlar xalq
ommasiga rasm bo`lgan edi. Rivoyatlar qissalar va boshqa madaniyat yodgorliklari
o`yin kulgularida o`ziga xos jismoniy mashqlar ko`p bo`lganidan dalolat beradi.
Ko`p manbalarda xalk turmushida tez yugurish, Yugurib kelib uzunlikka sakrash
va tosh uloqtirishdan iborat uchkurash mavjud bo`lgani ko`rsatiladi.
SHavkatsiz ekspluatatsiya, bo`sh vaqt va keraklicha moddiy sharoit
bo`lmaganligi xalq jismoniy mashqlarining taraqqiyot darajasiga ta’sir ko`rsatadi.
SHu sababdan feodalizim davrida xama vaqt xalq jismoniy mashqlari an’anaviy
o`yin kulgilar xarakterida bulib, faqat bayram kunlarida o`tkazilar edi.
SHaxar axolisi va feodallarning xarbiy jismoniy tayyorgarligida esa
yuugurish, sakrash va uloqtirish mashqlari kata o`rin tutar edi.
Burjua jamiyatida, yugurish sakrash va uloqtirish dastlab jismoniy tarbiya
gimnastika sistemasiga kiritilar, kundalik xayotda qo`llanar edi. Lekin bu yengil
atletika sport tashkil topishiga muxim ta’sir ko`rsata olmadi, chunki gimnastika
sistemasida bu mashqlarning axamiyati asosiy bo`lmay, ikkinchi darajali edi.
Xalkning bu mashqlar bilan shug`ullanishi esa, mexnatkash omma imkoniyati
chegaralanganligi uchun yengil atletika taraqqiyotiga To`la ta’sir ko`rsata olmadi.
Yugurish. sakrash va uloqtirish mustaqil jismoniy mashq sifatida va yengil
atletika sportning muxm elementlari sifatida XIX asrning ikkinchi yarmida tashkil
topa boshladi.bunga yoshlarning keng qatlamlari o`rtasida bunday mashqlarga
qiziqish o`sganligi burjuaziya xam o`z xukumronligini kuchaytirish vositasi
sifatida jismoniy tarbiya ko`proq qiziqa boshlagani sabab bo`ldi
Burjuaziya kapitalistika korxonalari uchun jismoniy baquvvat ishchilarga va
bosqinchilik armiyasi uchun saldatlarga muxtoj edi. Bunga eski gimnastika
sistemalari allaqachonlar To`la yordam berolmay qolgan edi. Burjuaziya ananaviy
xalq o`yin kulgilaridan olingan atletik mashqlarga e’tibor Bera boshladi. Bular
orasida takomillashish jarayonida sportcha yugurish sakrash va uloqtirish tusini
olib yengil atletika sporti tarkibiga kiradigan yugurish, sakrash va uloqtish
mashqlari xam bor edi.
Yengil atletika sportining ayrim turlari (Yugurish, nayza otish, sakrash, to’siqlar
osha Yugurish va xz) o’zoq vaqtlardan buyon Movaraunnahr o’lkasida istiqomat
qiluvchilarning shug’ulanib kelgan mashg’ulotlari, xususan, Sarmish (soyidagi )
tog’larida eramizdan bir necha asr oldin qoldirilgan rasmlarda yuguruvchi,
sakrovchi va nayza uloqtiruvchilarni tasviri qoldirilgan.
Buyuk mutafakir olim Abu Ali Ibn Sino bemorlarni davolashda gimnastika, suzish,
kurash bilan tez yurish, Yugurish,sakrash nayza otish, tosh ko’tarish mashqlaridan
unumli foydalanilgan.
Johangir sarkarda bobokalonimiz Amir Temo’r esa o’z lashkarlarini jismonan
baquvvat, epchil va chidamli qilib tarbiyalashda yengil atletika,past-balandi
joylarida yurish (kross), nayza otish, tosh irg’itish to’siqlardan sakrab yugirish
mashqlaridan muntazam ravishda foydalangan.
Chor Rossiyasi Turkiston o’lkasining bosib olgandan so’ng,shu o’lkaga
boskinchilik
qilib
kelgan
yoki
so’rgun
qilinganlarning
bolalari
va
Peterbo’rk,Har’kov,Maskovadan ta’tilga chiqib, ota-onalarini ko’rgani kelgan
talabalar Toshkent va Skoblev (Farg’ona)da Yugurish, sakrash, to’p otish bo’yicha
havaskorlar to’garaklarini ochishadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
